Leestip van Janneke de Jong #6: Het huis aan het meer 27 mei 2020 Door J. (Janneke) de Jong-Slagman

Er was al een roman over de fascinerende geschiedenis van ‘het huis aan het meer’, maar nu is er ook een prentenboek. Ontdek wat dit Duitse huis voor geheimen herbergt met deze nieuwste boekentip van docent Nederlands Janneke de Jong. Het prentenboek is geschikt voor zowel het primair als het voortgezet onderwijs.

Thomas Harding schreef een paar jaar geleden het boek The House by the Lake. Daarin vertelde hij over het onvergetelijke vakantiehuis van zijn oma Elsie. Zij bracht er in haar jeugd heerlijke dagen door. Vanuit de tuin rende je zo het meer, de Glienicker See, in.

Aan de vreugdevolle dagen in het huis kwam een einde in 1936. Elsie was namelijk joods en het leek de familie Alexander in 1936 beter het land te verlaten en een veilig heenkomen te zoeken in Amerika.

Nieuwe bewoners

De Gestapo verkocht het huis voor een prikje aan een muziekuitgever. Hij woonde er met zijn gezin – twee jongens die lid werden van de Hitlerjugend – graag. De dakgoten werden gesloopt: het metaal werd gebruikt voor de wapenindustrie. In 1944 vertrokken ze naar Oostenrijk. Het paar dat toen in het huis aan het meer woonde, moest oppassen; de vrouw was joods. Zij vluchtten voor de Sovjettroepen.

De volgende huurder bleef er het tientallen jaren wonen. Hij hield als spion voor de Oost-Duitse geheime dienst zijn buren in de gaten. In 1961 verdween zijn uitzicht. Het huis stond natuurlijk nog aan het meer, maar dat kon hij niet meer zien: tussen het huis en het meer werd de Berlijnse muur gebouwd. Toen hij in 1999 overleed, raakte het huis in verval. Het kreeg nog één keer andere bewoners: een vossenfamilie.

Terug naar het Alexanderhaus

Vijftien jaar na de dood van de laatste bewoner besloot Thomas, de kleinzoon van Elsie Alexander, het huis op te zoeken. Zijn oma had er zoveel over verteld, dat hij de plek voor zijn gevoel al een beetje kende. En ja, het huis stond er nog, maar was er slecht aan toe. De familie knapte het met een grote groep vrijwilligers op. Nu is het weer zoals in 1927: het Alexanderhaus is in de oorspronkelijke staat hersteld en iedereen mag het bezoeken. Alexanderhaus is ‘een plaats van vrede en verzoening’ geworden. Zie alexanderhaus.org.

Van roman naar prentenboek

Thomas Harding schreef er een roman over, die in het Duits en het Nederlands werd vertaald. En nu is dus ook de vertaalslag gemaakt naar een versie voor kinderen. Het prentenboek heeft prachtige platen, gemaakt door Britta Teckentrup. De vooroorlogse jaren zijn vrolijk van kleur; de oorlogsjaren hebben dreigende kleuren en donkere luchten; de periode met de Berlijnse muur is grijs en somber en ten slotte is er de oude luister weer en keren de kleuren van het begin weer terug. Dan zie je in het mooi gerestaureerde huis een foto aan de muur van de eerste bewoners. De cirkel is weer rond, maar wat een leed is er geleden in al die jaren.

Onderwijs

Het huis aan het meer is een mooi, leerzaam en in alle opzichten verantwoord prentenboek. Kinderen kunnen het gerust zelfstandig lezen en de platen bewonderen. Het boek past daarom goed in de school- en klassenbibliotheek. Als je in groep 7 lesgeeft over Duitsland, kun je dit boek prima gebruiken bij de aardrijkskundeles. De website biedt daar ook mogelijkheden voor: er staan kaartjes op en authentiek filmmateriaal, die de topografie ondersteunen.

Maar nog beter en uitgebreider kun je het boek gebruiken in het voortgezet onderwijs bij de lessen Duits. Dan kies je uiteraard de Duitse versie, Sommerhaus am See: Das Bilderbuch. Het onderwerp leent zich voor exemplarisch onderwijs om ‘kennis van land en volk’ aan te leren. Als je de roman ook gebruikt, kun je daaruit uitgebreidere teksten selecteren (in een taal naar keuze). Laat de leerlingen maar bedenken over welke bewoner uit het prentenboek – en dus uit welke periode in de geschiedenis – de tekstfragmenten gaan. Op deze manier kunnen jeugdliteratuur, begrijpend lezen, aardrijkskunde, geschiedenis en burgerschapsonderwijs op een vruchtbare manier samengaan.
Het-huis-aan-het-meer-boek.PNG

Dit is de zesde in een serie leestips van Janneke de Jong-Slagman. Je vindt de andere delen hier: Leestip 1; leestip 2; leestip 3; leestip 4; leestip 5