“Ik begrijp je niet…”, “Hoe maak ik dat nou duidelijk?”. Het lijkt soms of de boodschap niet ‘binnenkomt’ bij de peuter. Soms kan het ook moeilijk zijn om een peuter te volgen in zijn verhalen. Er is sprake van weinig variatie in woorden en die woorden worden niet altijd goed uitgesproken. Hoe ga je daarmee om?
Signaleren TOS
Misschien herken je bovenstaand verhaal. Mogelijk heb je dan te maken met een peuter met een taalontwikkelingsstoornis (TOS). In de peuterleeftijd neemt de taalontwikkeling een vlucht. Kinderen leren elke dag nieuwe woorden. De zinnen worden langer, de articulatie beter. Bij peuters met TOS blijft deze ontwikkeling achter. Wanneer is er sprake van een taalontwikkelingsstoornis bij peuters? Een Tos is te signaleren aan de hand van de volgende signalen:
- Ontwikkelingsprobleem met betrekking tot het begrijpen van gesproken taal. De peuter kan (vrij eenvoudige) opdrachten niet uitvoeren. Het lijkt alsof je als het ware ‘geheimtaal’ tegen hem of haar spreekt.
- Ontwikkelingsprobleem met betrekking tot het spreken van taal. De peuter heeft een zeer beperkte woordenschat, te weinig woorden, korte/onvolledige zinnen.
- Ontwikkelingsprobleem met betrekking tot het goed uitspreken van woorden. De peuter spreekt moeilijk en onvolledig.
Voordat er gekeken wordt of een peuter TOS heeft, moeten eerst andere mogelijke oorzaken van een taalachterstand uitgesloten worden. Zo moet eerst duidelijk zijn of het gehoor van het kind goed is. Kinderen die slechthorend of doof zijn vertonen dezelfde kenmerken als kinderen met TOS.
Daarnaast moet gekeken worden hoe taalrijk het milieu is waar het kind in opgroeit.
Hierbij is informatie over de thuissituatie en de ontwikkeling van het kind voor de peuterleeftijd belangrijk.
Er is voor een eerste signalering een SNEL-test
beschikbaar op de website.
Om TOS te diagnosticeren gaat het kind eerst naar een audiologisch centrum. Hier wordt uitgesloten dat er sprake is van een gehoorprobleem. Daarna krijgt een kind een logopedisch onderzoek. Komt hier TOS uit, dan wordt het kind gedurende de peuterperiode herhaaldelijk getest, om er zeker van te zijn dat er sprake is van TOS.
Voor peuters met TOS zijn er aangepaste peuterspeelzalen beschikbaar, waar professionals de hulp kunnen geven die de peuter nodig heeft (kijk bijvoorbeeld eens op
https://www.kentalis.nl/).
TOS en meertaligheid
Ook bij peuters die Nederlands als tweede taal gebruiken komt TOS voor. Het is lastiger om dit te signaleren. Deze peuters hebben mogelijk de Nederlandse taal nog niet voldoende kunnen horen en spreken. Daarom is het belangrijk, bij vermoeden van TOS, om te achterhalen hoe de taalontwikkeling in de moedertaal zich heeft ontwikkeld.
Hoe ga je om met kinderen met TOS?
Het belangrijkst is om deze kinderen succes te laten ervaren met communiceren (gebruik hiervoor de interactievaardigheden). Dit vraagt geduld om te begrijpen wat het kind je wilt vertellen (verbaal en non-verbaal). Geef eenduidige opdrachten, spreek in eenvoudige zinnen, liefst ondersteund met gebaren en controleer of het kind je begrepen heeft.
Zorg ervoor dat het kind geen communicatieve druk ervaart; stel dus niet teveel vragen. Geef het kind de ruimte om zijn gedachten te ordenen.
Meer informatie
Mogelijk heb je naar aanleiding van dit artikel nog vragen over peuters met TOS, of heb je een vermoeden dat je een peuter met TOS op de groep hebt. Dan kan je contact opnemen met onderwijsadviseur zeer jonge kind:
Elsbeth Schouten