Een derde van de leraren vindt dat er op zijn school onvoldoende kennis is van hoogbegaafdheid, zo blijkt uit recent onderzoek van De Monitor. Herkenbaar! Gelukkig zie ik ook in scholen die ik begeleid mooie ontwikkelingen die voorbeeldmatig zijn voor andere scholen.
De Monitor onderzoekt hoe de Wet passend onderwijs uitpakt voor hoogbegaafde leerlingen. In deze wet is vastgelegd dat ook kinderen met een beperking in eerste instantie naar het regulier onderwijs gaan. In de Tweede Kamer wordt een maand geleden de noodklok geluid: veel kinderen krijgen ondanks deze wet niet het onderwijs wat ze nodig hebben. Zo blijkt er onder meer geen dekkend aanbod te zijn van goed passend onderwijs voor hoogbegaafden in Nederland.
De uitkomsten van De Monitor verbazen mij niets, want ik zie het in de praktijk ook. Gelukkig staat hoogbegaafdheid wel op het netvlies van de meeste scholen. Veel scholen hebben in de afgelopen jaren plusklassen opgestart en talentcoaches aangesteld. Dat zijn echt mooie ontwikkelingen! Vaak blijft echter de kennis bij de andere teamleden beperkt, waardoor hoogbegaafde kinderen in de klassen zelf onvoldoende begeleid worden. Ik ben blij te merken dat de scholen die mij om hulp vragen zich realiseren dat hun kennis beperkt is. Ze geven aan dat ze wat moeten doen om ook aan hoogbegaafde kinderen passend onderwijs te kunnen bieden. Hoe kun je dit in je school aanpakken?
Lees verder onder de afbeelding
Als ik een school begeleid, maar ik vaak gebruik van bovenstaande afbeelding. Ik ga met scholen in gesprek over de vormgeving van deze drietrapsraket:
Trap 1: basisondersteuning en leerkrachtvaardigheden
In veel gevallen beginnen we bij het team. Want de kennis moet bij de leraar komen (de eerste trap). In studiebijeenkomsten met het hele team gaan we allereerst in op het begrip (hoog)begaafdheid. Vanuit die theorie gaan we verder. Hoe herken je deze leerlingen, hoe kun je daar je leerlingvolgsysteem optimaal voor inzetten? Hebben we via ons leerlingvolgsysteem wel alle aspecten in beeld? Vanuit signalering zoeken we naar wat deze leerlingen eigenlijk van de leerkracht vragen. Dat zijn lang niet altijd de juiste materialen (al besteden we daar wel aandacht aan), maar veel meer kijken we naar instructievormen, klassenmanagement, vraagstellingen en de juiste opdrachten. Het stellen van doelen is daarbij cruciaal. Het doel is leidend, niet het mooie materiaal!
Trap 2: extra begeleiding
Vanuit het stimuleren en uitdagen binnen de groep ontstaat ook meer verbinding met de tweede ondersteunende trap. Leerkrachten herkennen meer de specifieke onderwijsbehoeften die aandacht vragen buiten de groep. Ons streven is niet dat dit twee gescheiden onderdelen zijn binnen de school, maar dat er overleg is over een gezamenlijk plan van aanpak. De
leerlijn (hoog)begaafdheid in ParnasSys kan dan een mooie schakel zijn.
Er zijn scholen die de tweede trap kiezen als noodoplossing, omdat de eerste trap niet goed op orde is of omdat andere aspecten van passend onderwijs veel aandacht vragen binnen de school. Denk hierbij aan bijvoorbeeld gedragsproblematiek. Mijn overtuiging is dat een tweede trap van ondersteuning niet statisch is. Nu zien we vaak ‘eens in de plusklas, altijd in de plusklas’. Ik zie dat als scholen handelen vanuit de eerste trap van ondersteuning, dat er dynamische plusklassen ontstaan. Dat kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat als een startende leerkracht voor de groep komt er dat jaar meer kinderen naar de plusklas gaan. Overigens, is ‘plusklas’ wel de juiste benaming voor de tweede trap van ondersteuning? Ook dit bespreken we met teams. De plusklas legt soms bepaalde verwachtingen/hoop bij ouders.
Trap 3: voltijds hoogbegaafdheidsvoorziening
In de derde trap van zorg ondersteunen we scholen die voltijds onderwijs bieden aan (hoog)begaafde leerlingen. Ook denken we met scholen mee die zien dat ze incidenteel een grens bereiken in de eerste en de tweede trap van zorg. Met elkaar zoeken we dan naar de mogelijkheden die er zijn in de regio.
Herken je het beeld dat De Monitor schetst binnen jouw school? Of herken je dat de plusklas binnen jouw school prima staat, maar dat er binnen de klas nog handelingsverlegenheid bestaat? We helpen je graag!
Voorbeelden
Als je als school deze drie trappen doorloopt, kun je het passend onderwijs rondom hoogbegaafdheid naar een hoger niveau tillen. De leerlingen zullen hiervan profiteren en daarmee ook jouw school. In mijn werk als onderwijsadviseur kom ik regelmatig scholen waar prachtige voorbeelden te zien zijn hoe het aanbod van hoogbegaafde leerlingen een plaats krijgt in de klas.
De rijke leeromgeving begint al in de onderbouw: hoe kun je een nest bouwen zonder dat de jonge vogeltjes gevaar lopen? Kinderen denken zelf na over de stevigheid van een nest. Maar ook de mogelijke gevaren voor een vogel worden onderzocht. Dat maakt dat het nest op de kast gebouwd is, zodat de kat van de buren er niet bij kan!
Aan de slag met de 'nu-spin': voor alle kinderen een geweldige verwerking, maar kinderen met hoge denkvaardigheden komen met verrassende uitkomsten!