Mensen zijn sociale wezens. Wat hebben we een betrokkenheid op elkaar. Juist in deze coronacrisis! De noodzakelijke afstandsregels zijn soms een flinke sta-in-de-weg. Hoe kun je nou afstand houden en tegelijk betrokken zijn? Het stelde ons allemaal voor ingrijpende dilemma’s in het achterliggende jaar.
Een dergelijke zoektocht naar balans tussen betrokkenheid en afstand houden is voor bestuurders en toezichthouders een kernopgave in hun werk. Vaak bespeur ik de neiging om ‘het’ vast te willen pakken. Afstand houden is niet makkelijk. Op mijn vraag waarom toezichthouders dit doen hoor ik antwoorden als: ‘de koers bewaken’ en ‘zorgen dat het goed geregeld is’. Als ik vervolgens vraag wat zij het in de praktijk doen, dan hoor ik verhalen over jaarplanningen, agenda’s, toetsingskaders, reglementen, en protocollen. En als ik vraag of dit energie oplevert dan merk ik vaak dat het tegendeel het geval is.
Drijfveren
Daarom vraag ik nog dieper door naar het waarom van betrokkenheid. En daarin vallen mij twee zaken op. In de eerste plaats komen uit dit gesprek vaak de mooiste verhalen naar boven. ‘Ik ben zelf leerling geweest op deze school’, ‘Ik voel me verbonden met de missie van deze school’ en ‘Ik vind het belangrijk dat onze scholengroep in de toekomst kan blijven bestaan’ zijn vaak gehoorde antwoorden. In de tweede plaats merk ik dat veel toezichthouders worstelen met ‘hoe’ zij persoonlijk de juiste rol kunnen innemen. Hun betrokkenheid is uiteindelijk gericht op hoe zij persoonlijk toegevoegde waarde kunnen leveren. Daarin draait het om groei van het vertrouwen in de besturing van de organisatie en om het vertrouwen dat de toezichthouder daarin de goede dingen doet.
Waardengerichtheid
De beste dienst die een toezichthoudend orgaan zichzelf, de bestuurder en uiteindelijk het geheel van de organisatie kan bewijzen is op zoek te gaan naar de waarden en bijbehorende rollen die centraal staan in het toezicht. Waarvoor is onze organisatie opgericht en welke waarden staan hierin centraal? Dat geeft concreet richting aan het handelen van toezichthouders (en bestuurders) in de praktijk van elke dag. Vanuit deze waarden kunnen agendapunten worden benaderd. Dat draagt bij aan betrokkenheid op de diepste kern van de organisatie.
Meer weten?
Wil je sparren over de wijze waarop binnen jouw bestuur en toezicht waardengericht kan worden gewerkt? Driestar onderwijsadvies adviseert en begeleidt zowel tijdens het inrichten als evalueren van goed bestuur en toezicht. Wil je meer weten? Neem contact met ons op!
Deze blog is geschreven door Arjan Meerkerk (onderwijsadviseur) en Robert Zoutendijk (lid college van bestuur).
Bronnen
Yvonne Burger en Calra van der Weerdt-Norder (2021),
Reflecteren voor commissarissen en toezichthouders, Praktische handreiking voor een goed gesprek, Boom uitgevers Amsterdam
Rienk Goodijk (2017),
Strategisch partnerschap, Wat is wijsheid?, Over bestuur en toezicht in het semipublieke domein, Koninklijke van Gorcum BV.