‘Een kind veranderen, is een gezin veranderen. Een gezin veranderen, is een gemeenschap veranderen. Een gemeenschap veranderen, is een regio veranderen en een regio veranderen is een natie veranderen!’, zo klonk het maandag 4 november uit de mond van Woord en Daad-programmaleider Jacob Jan Vreugdenhil in de Burkinese hoofdstad Ouagadougou. Samen met Driestar educatief lanceerde Woord en Daad daar een project voor beter onderwijs in Burkina Faso.
In 2014 voerde Woord en Daad samen met partners een evaluatieonderzoek in Burkina Faso. ‘We waren geschokt over de uitkomsten. Veel investeringen in onderwijsprojecten leidden niet tot echte structurele veranderingen. Getrainde en geïnspireerde leerkrachten gingen terug naar hun school en werden daar als het ware weer ingekapseld door de 'systemen' op lokaal niveau. Schoolverlaters stroomden niet per se soepel het hoger onderwijs in. Ook vonden ze niet altijd een baan die toereikend was om een fatsoenlijk leven op te kunnen bouwen. Veel gewenste veranderingen bleven uit’, aldus de programmaleider tijdens de bijeenkomst in Ouagadougou. Bij de meeting waren behalve de minister van onderwijs vertegenwoordigers van diverse (onderwijs)organisaties aanwezig.
Het moet anders, zo was kort en goed de conclusie van Woord en Daad en samen met Driestar educatief werd het INCE opgericht: het International Network for Christian Education. Klaar om een nieuw hoofdstuk te beginnen in Burkina Faso met als doel structurele verandering tot stand te brengen. ‘De overheid in dit land is er inmiddels ook van overtuigd dat toegang tot goed onderwijs belangrijk is voor de vooruitgang in een land en dat er goede docenten en modelscholen nodig zijn om echt verandering te brengen in het systeem van het onderwijs. En dat is precies waarin het INCE de regering kan ondersteunen’, aldus Jacob Jan.
Ondernemersmentaliteit
Het INCE-project richt zich op drie aandachtsgebieden: de scholen zelf, de docentopleidingen en de overheid/andere belanghebbenden. Naast talen en wiskunde zijn ook levensvaardigheden (
soft skills) en loopbaanoriëntatie belangrijke onderdelen van het onderwijsprogramma van het INCE. Wim Boogaard, INCE-coördinator bij Woord en Daad: ‘Al in hun schoolperiode moeten de leerlingen nadenken over hun interesses en welke banen beschikbaar zijn. En als ze van school komen moeten ze in staat zijn de arbeidsmarkt op te gaan met een ondernemersmentaliteit.’ Jongeren die het onderwijsprogramma doorlopen hebben kunnen doorstromen naar ‘Job Booster’; ze worden dan via een vakopleiding verder geschoold voor een baan in een sector waar de werkgelegenheid groei laat zien en bedrijven op zoek zijn naar goed personeel.
Ook ouderbetrokkenheid is een belangrijk speerpunt bij het INCE. ‘Uit onderzoek wereldwijd blijkt dat betrokkenheid van ouders bij het leerproces van hun kinderen een grote positieve invloed heeft op hun resultaten’, aldus Wim.
Om de kwaliteit van het onderwijs op diverse gebieden te meten worden scorekaarten ingezet. Afhankelijk van de resultaten kunnen scholen vervolgens kiezen op welke gebieden ze willen verbeteren. Een schooladviesdienst gaat de lokale scholen te ondersteunen in dit verbeteringsproces.
Uiteindelijk zijn het de leraren die gelden als de echte voorlopers van de verandering en een land mag daarom trots zijn op zijn docenten, vertelt Wim Bogaard. ‘Zij vervullen een sleutelrol bij het opleiden van studenten om verantwoordelijke burgers te worden. Het zijn de docenten die bij hun leerlingen vaardigheden stimuleren die nodig zijn voor hun ontwikkeling tot verantwoordelijke burgers. Het is belangrijk dat leerkrachten getraind worden om dit goed te kunnen doen. Daarbij moeten ze weten hoe het leerproces van een jong kind verloopt om dat goed te kunnen ondersteunen. Ook dat vraagt training.’
Generatie van morgen
Nauwe samenwerking met de overheid en andere organisaties is nodig om alle idealen te verwezenlijken. Wim Bogaard: “De jeugd van vandaag is de werkende generatie van morgen. De regering moet daarom nauw betrokken zijn bij het onderwijs. Samen bepalen de overheid en de onderwijssector de richting van het onderwijs. Samen moeten ze ook actie ondernemen om het onderwijs te verbeteren.’
Om het onderwijs te ondersteunen, zijn er drie INCE -diensten beschikbaar voor Burkina Faso: de schooladviesdienst, de accreditatiedienst en de dienst die de belangen behartigt bij de overheid. ‘De adviesdienst traint docenten in basisvaardigheden, geeft inzicht in het leerproces van de leerlingen en adviseert over de relatie met de ouders.’
‘Als een school werkt aan de kwaliteit, dan wil die school in dit proces ook weten waar ze op een gegeven moment staan. Om dat zichtbaar te maken, introduceren we een systeem van certificering,’ legt Robert Zoutendijk, lid college van bestuur bij Driestar educatief uit. ‘Verder zoeken en onderhouden we intensieve contacten met de ‘eigenaren’ van het onderwijsstelsel, zoals de lokale en nationale overheid. Het is onze ervaring van 75 jaar dat goed en christelijk onderwijs de samenleving verder helpt. We zijn ook blij dat we hieraan en bijdrage mogen leveren in Burkina.’
Eind dit jaar start het netwerk met 4 regionale parttime adviseurs als begin van adviesdienst. Zoutendijk: ‘Deze ondersteunende diensten kunnen groeien en zich ontwikkelen tot nationale diensten als het project zich verder ontwikkelt. Hetzelfde geldt voor de andere diensten. We willen voor de periode 2019-2028 in Burkina 8800 scholen verbeteren, 800.000 kinderen bereiken en 300.000 jongeren aan laten sluiten op de arbeidsmarkt.’
Ambassadeur
Om niet alleen op lokaal niveau, maar ook sector breed het onderwijs in beweging te brengen wil het netwerk aan de slag met zogenaamde modelscholen. Wim Bogaard: ‘Dit jaar startten we in Burkina Faso met vier scholen. Deze scholen zijn geselecteerd om zich te ontwikkelen naar INCE-modelscholen door middel van een proces van continue verbetering. Bij dit proces betrekken de scholen vertegenwoordigers van vier andere scholen. Die worden ambassadeur van het INCE-concept en kunnen na een jaar ook aansluiten. Het is de bedoeling dat door deze aanpak het aantal INCE-scholen groeit van 4 in het eerste jaar 2019 naar meer dan 5.000 scholen in het vijfde jaar.’
Programmaleider Jacob Jan Vreugdenhil is hoopvol over het project. ‘Het is nu vier jaar geleden dat de straten van de hoofdstad overspoeld werden met 27-jarigen om te protesteren en om verandering te eisen. Er is een hele nieuwe generatie in opkomst die een andere toekomst voor zich ziet dan die van hun ouders. Deze beweging is zeer krachtig. We moeten deze wel kanaliseren zodat ze in staat zijn om de veranderingen waarin ze geloven ook echt teweeg te brengen.’
Woord en Daad ondersteunt samen met Driestar educatief wereldwijd docentenopleidingen via het programma ‘Geef ze een tien’. Lees hierover meer op de
website.