Uitnodiging promotie Marloes Hoencamp 23 januari 2025

Marloes Hoencamp promoveert op woensdag 5 februari op haar pedagogisch-historisch onderzoek naar persoonsvorming binnen de theorieën van de invloedrijke Nederlandse pedagogen Philipp Abraham Kohnstamm en Martinus Jan Langeveld. Haar proefschrift heeft de titel ‘The Formation of Personhood in the Educational Theories of Philipp Abraham Kohnstamm and Martinus Jan Langeveld’. De promotie vindt plaats aan de Vrije Universiteit te Amsterdam.

In het afgelopen decennium klonk de roep om meer aandacht voor persoonsvorming binnen het onderwijs. Ondanks het verschil in interpretaties wordt het belang van persoonsvorming op nationaal als internationaal niveau onderkend. Bovendien is dit gedeelde ideaal geen nieuw 21e-eeuws fenomeen, maar doorklinkt het de pedagogische literatuur al eeuwenlang. Om dit ‘oude’ ideaal te verhelderen, is er verbinding gelegd met het verleden. In Hoencamps studie is dit gedaan door de opvoedingstheorieën te analyseren van de Nederlandse academische pedagogen: professor Philipp Abraham Kohnstamm (1875-1951) en zijn leerling en latere hoogleraar Martinus Jan Langeveld (1905-1989). Als pedagogen waren zij voor en na de Tweede Wereldoorlog richtinggevend in zowel de Nederlandse academische pedagogiek als de pedagogische beroepspraktijk. Beider theorieën zijn slechts beperkt aan de orde gekomen in het actuele debat rondom persoonsvorming. En dat is jammer, want juist persoonsvorming vormt het centrale thema in hun pedagogiek.
 
Historische pedagogiek
Het werd dus tijd voor een historisch-pedagogische studie. Dit soort studie is op dit moment redelijk uniek binnen de hedendaagse Nederlandse pedagogiek, omdat empirische studies dominant zijn binnen de discipline. Echter, binnen de traditie van Driestar hogeschool sluit de studie naadloos aan bij (de noodzaak van) het fundamenteel denken over opvoeding en onderwijs. Een mooie bevestiging van de relevantie voor een dergelijke studie vond Hoencamp niet alleen binnen de Driestar hogeschool, maar ook extern in de vorm van een Lerarenbeurs van de Nederlandse Wetenschappelijke Organisatie.
 
Moraliteit en verantwoordelijkheid
Na een viertal deelonderzoeken staat Hoencamp stil bij de relevantie van een dergelijke pedagogisch-historische studie voor het huidige debat en bediscussieert zij in hoeverre de bevindingen kunnen worden toegepast in het heden. Uit de studie blijkt dat persoonsvorming in de theorieën van Kohnstamm en Langeveld betekent dat het kind moraliteit geleerd wordt en daar verantwoordelijkheid voor leert dragen – voor zichzelf en de ander. Hoewel er wellicht een spruitjeslucht rondom deze begrippen hangt, is het geen oproep tot uniformiteit of truttig fatsoen. Integendeel, beide pedagogen blijken juist met deze kernwoorden de unieke persoonlijkheid te waarborgen, en tegelijkertijd recht te doen aan individu én gemeenschap. Hoencamp: ‘De uitleg van Kohnstamm en Langeveld met betrekking tot persoonsvorming past in de huidige tijd, waarin de grenzeloze vrijheid juist jongeren (Millennials en Gen Z) lijkt te nekken, resulterend in eenzaamheid, (veel) stress en depressieve gevoelens. Recente Nederlandse rapporten van het Trimbos-instituut en het CBS bevestigen dit en wijzen op ongebreideld individualisme en prestatiedruk als belangrijke oorzaken.’ Hoencamp pleit daarom niet voor ‘een onnozel copy-paste’ van de theorieën van deze beide professoren, maar wel voor een herintroductie van deze centrale begrippen: ‘Moraliteit, gebonden vrijheid, gewetensvorming en verantwoordelijkheid zijn geen gedateerde begrippen. Bij een juiste toepassing doen ze juist recht aan het persoon-zijn van de mens.’

Over Marloes Hoencamp
Marloes Hoencamp (1988) is sinds 2012 verbonden aan Driestar hogeschool als docent pedagogiek. Sinds 2022 doceert Marloes Hoencamp historische pedagogiek aan bachelorstudenten van de Vrije Universiteit. Aan diezelfde universiteit behaalde zij een bachelor Pedagogische Wetenschappen, master Theoretische Pedagogiek en een bachelor Rechtsgeleerdheid. Hoencamp is getrouwd en moeder van drie kinderen.
 
Overige informatie
Datum: woensdag 5 februari 2025, 13:45 uur

Meer nieuws

    • Jan Kloosterman nieuwe bestuurder Driestar educatief

      Jan Kloosterman is benoemd als bestuurder van Driestar educatief. In het college van bestuur ontstond door het aanstaande terugtreden van Rens Rottier een vacature. Met ingang van 1 februari 2023 vormen Jan Kloosterman en Robert Zoutendijk gezamenlijk het college van bestuur.