Meer door minder. De boodschap van een nieuwe lector. 17 april 2019

De installatie van Piet Murre tot lector ‘Schoolvakken en didactiek’ op donderdagmiddag 11 april 2019 is ingebed in een symposium met mensen uit het primair en voortgezet onderwijs, mbo en hbo. Mooi, want daar gaat het om: Piet wil vanuit het onderzoekscentrum een bijdrage aan de praktijk leveren.

Henk Vermeulen, onderwijsadviseur identiteit en vorming, is blij met deze dag: “Christelijk leraarschap is een belangrijk thema dat het waard is om over te blijven spreken!” Vanuit 2 Korinthe 10:1-5, Jakobus 1:5-9 en Psalm 86:11b benadrukt hij dat de kern van christelijk onderwijs is dat je naar Christus verwijst. Dat betekent dat in alle facetten van het schoolleven de onverdeelde focus en concentratie op Hem liggen. Tijdens het symposium vandaag vragen we ons vooral af hoe je dat doet in de gewone lessen, die het leeuwendeel van de schooltijd beslaan.

Lichaamstaal

Drie leraren vertellen voorbeelden uit de praktijk. Wietske Kroon-Nobel (deeltijdstudent pabo) ontdekte dat de taalmethode voor christelijk onderwijs wel verantwoord is, maar geen handreikingen doet voor christelijke vorming. Dat is een uitdaging voor leraren. Wietske werd zich ervan bewust dat ze al door kleine dingen verbinding kan leggen tussen de vakinhoud en je geloof. Als voorbeeld noemt zij de les van een collega, die een les over lichaamstaal plaatste in het perspectief van respect voor anderen en voor God, en verwondering over Gods schepping.
IMG_4376.png

Diederik Stapel

Alissa Bakker, docent Pedagogiek in het hbo, vertelt over een collega die haar de tip gaf om de best wel technische module ‘Onderzoek doen’ te verrijken door het thema ethiek daaraan te verbinden. Ze constateert: “Het helpt dus om met collega’s hierover te spreken!” Alissa bracht bij haar studenten de casus van Diederik Stapel in. Verzonnen haar studenten eigenlijk wel eens dingen in bijvoorbeeld hun opdrachten? Het werd nog spannender toen Alissa ook het negende gebod en het verhaal van Ananias en Safira, inbracht...

Gezinnen in armoede

Tot slot vertelt Rian Leune, docent Duits in het voortgezet onderwijs en werkzaam in het lectoraat van Piet, een voorbeeld. Het is expres een klein voorbeeld, want “ik wil juist laten zien dat een christelijke les haalbaar is in de weerbarstige praktijk.” In havo 4 liet Rian een Duitstalige documentaire zien, niet die over vakantie-eiland Mallorca maar één over een gezin op de armoedegrens. Zijn vraag aan de klas was: “Wat kun je doen voor gezinnen die in armoede leven?” Hij was namelijk getriggerd door John Van Dyk (‘The Craft of Christian Teaching’), die benadrukt dat het belangrijk is dat jongeren leren om Gods wil te doen.

Lectorale rede Piet Murre

In groepen praten we door over de praktijkvoorbeelden en zo maken de aanwezigen scherp wat ze van Piet als expert op dit gebied graag zouden willen weten. In zijn lectorale rede komt Piet op de vragen terug. Die rede is ontstaan met dank aan vele mensen door wie Piet in de loop der tijd geïnspireerd is en hij is blij dat hij deze ideeën kan inbrengen binnen het lectoraat ‘Schoolvakken en didactiek’. “Leraarschap is een ambacht,” stelt Piet, “en daarom kan het nooit een automatisme worden.” Je centrale opdracht als leraar is misschien vooral wel dat je de dingen ontdoet van het vanzelfsprekende. Het centrale vraagstuk in Piets lectoraat is: ‘Hoe kunnen vakinhoudelijke en didactische keuzes bijdragen aan lesgeven vanuit christelijk perspectief?’ Vanmiddag kijken we naar een aantal door Piet verzamelde voorbeelden van lessen of lesinhouden, waar je vervolgens enkele ontwerpprincipes uit kunt afleiden.
IMG_4355.png

Samenhangende ontwerpprincipes

De eerste principes komen naar voren als Piet zich de ontmoeting met een startende biologielerares herinnert en haar zoektocht naar een manier om leerlingen bij haar les te betrekken. Daarnaast denkt Piet terug aan een bezoek aan het British Museum, waar hij samen met een groep studenten twintig minuten lang keek naar een paneel met een afbeelding van koning Sanherib. De principes die je uit deze ervaringen kunt afleiden, zijn:
  • Cultiveer aandacht (principe 4).
  • Ga voor authentiek en onbemedieerd waar dat mogelijk is (principe 3).
  • Betrek de gehele mens en leerling, en niet allen zijn hoofd of alleen kale vaardigheden, maar ook het hart (principe 5). Dat betekent ook bijvoorbeeld niet alleen het ‘toen’, maar ook het ‘nu’.
Vervolgens daagt Piet de aanwezigen uit om na te denken over deze vraag: (Hoe) hangen deze principes samen?

Hoe doe je meer door minder?

Het verhaal dat daarna volgt over Lizzy van Zyl ten tijde van de Boerenoorlog in Zuid-Afrika, is indrukwekkend. Een aantal ideeën over hoe je dit verhaal zou kunnen gebruiken in je les, laten de volgende ontwerpprincipes zien:
  • Doe meer met minder (principe 1). Je zou ook kunnen zeggen: ‘Doe meer door minder!’
  • Gebruik scharniermomenten uit de ontwikkeling van je vak(discipline) (principe 2).
“Maar,” vraagt Piet aan de zaal, “meer doen door/met minder: waar kan dat en waar is dat lastig?”

Christelijke waarden

Ten slotte vertelt Piet over het leven van Alves dos Reis (1896-1955). Als je daar een les uit zou maken, wat zouden leerlingen dan vooral moeten meenemen? Uit het nadenken daarover volgen deze principes:
  • Wees gericht op tekenen van hoop en verlossing vanuit de voleinding die nog uitstaat (principe 6).
  • Ga in tegen hedendaagse (sub)culturele trends, waar die tegen christelijke waarden en normen ingaan (principe 7).
IMG_4280.png

Bijbelse denklijnen

In het boekje met de lectorale rede van Piet is meer achtergrondinformatie en toelichting bij deze ontwerpprincipes te vinden. “Belangrijk is dat voor deze principes geldt: Met elkaar maken ze een christelijke les”, zegt Piet. “Als je er eentje uitpakt, krijg je niet per se een christelijke les.” Daarnaast noemt Piet nog dat de Bijbel veel teksten en denklijnen bevat die iets zeggen over vakinhouden; veel meer dan de bekende teksten (zoals bijvoorbeeld Psalm 78) die vaak met onderwijs worden verbonden.

Christelijke didactiek

Om daadwerkelijk aan de slag te gaan met het (her)ontwerpen van een les geeft Piet de volgende aandachtspunten:
  1. Bedenk wat je doel is met de les.
  2. Start bij de situatie nu.
  3. Doe niet teveel tegelijk.
  4. Loop de 7 ontwerpprincipes langs en kijk wat je kunt gebruiken.
  5. Zoek naar de dingen waar je wél invloed op kunt uitoefenen.
  6. Onderzoek je verandering
Uiteindelijk zou je een bekende tekst van Elizabeth Barret Browning als samenvatting van de lectorale rede kunnen beschouwen:
 
Earth's crammed with heaven,
And every common bush afire with God,
But only he who sees takes off his shoes;
The rest sit round and pluck blackberries.
De aarde zit boordevol hemel
en elke struik, hoe gewoon ook,
staat in lichterlaaie van God.
Maar enkel hij die het ziet
doet zijn schoenen uit.
De rest zit eromheen
en plukt bramen.

Murre_2.png

Christelijk leraarschap

Een hoogtepunt van de middag is de officiële installatie van Piet Murre als lector Schoolvakken en didactiek bij Driestar hogeschool. Rens Rottier, voorzitter van het college van bestuur van Driestar educatief, vertelt dat lectoraten in het hbo zijn opgericht om het innovatieve karakter van hogescholen te verbeteren, om onderzoeksvaardigheden van docenten en studenten te bevorderen en voor kennisontwikkeling binnen de hogeschool. Het werk van de lectoren kenmerkt zich door verbinding met de praktijk van professionals. “Bij Driestar hogeschool hebben we gekozen voor een lectoraat Schoolvakken en didactiek omdat we op onze lerarenopleiding altijd willen blijven nadenken over wat een goede leraar en een goede didactiek zijn,” zegt Rens. “En omdat we christelijke leraren opleiden, is dit lectoraat ingebed in het onderzoekscentrum van Driester educatief, waar volop aandacht is voor hoe het christelijk karakter van het onderwijs invloed heeft op het wat én hoe van lesgeven.”

Stekelige werkelijkheid

Het werk van Piet is er ten dienste van iedereen in de zaal en voor al de mensen die op de scholen werken. Piet is de zesde lector in de Driestargeschiedenis, en ook voor hem is er een beeldje van oud-collega Thijs Huisman. Het beeldje heet ‘Portret’. Rens Rottier: “Het symboliseert voor mij dat je in de stekelige werkelijkheid op zoek bent naar de kern en de betekenis van de dingen. Je hoopt het geheim te ontdekken van wat verborgen is; en dat vraagt ook om geduld hebben en doorzetten. Tegelijkertijd is de werkelijkheid ook mooi. Zo wil je in het lectoraat mensen (terug)brengen bij waarom ze voor het leraarschap gekozen hebben, waar ze energie van krijgen.”

Werk aan de winkel

Vanuit het werkveld krijgt een aantal mensen de gelegenheid om Piet te feliciteren met zijn installatie en om te reageren op de lectorale rede. Die reacties laten zien dat er werk aan de winkel is voor Piet en voor het werkveld. Jan Kloosterman (directielid Jacobus Fruytier Scholengemeenschap) geeft aan dat de principes de pendel tussen ideaal en werkelijkheid kunnen aanslingeren. Pieter Willem Lock (docent natuurkunde en teamleider Calvijn College) vraagt zich af of de principes voldoende onderscheidend zijn, want hij kan zich voorstellen dat ze ook in bijvoorbeeld humanistisch onderwijs kunnen gelden. Bovendien is hij nieuwsgierig naar nog meer praktijkvoorbeelden waarin deze principes worden toegepast. Arjan van Tol (manager pabo Driestar hogeschool) reflecteert op wat de principes en aandachtspunten van Piet betekenen voor de leraar in het basisonderwijs. In het verlengde van de lectorale rede ziet hij voor leraren ook een opdracht om zich voortdurend te laten voeden door bronnen uit het heden en verleden.

Twee boeken per jaar

Het laatste woord is aan Piet. Hij reageert kort op wat is genoemd en schetst wat hij met het lectoraat hoopt te gaan doen. “Iedere leerkracht moet op zijn eigen niveau starten. Ik vind het belangrijk dat studenten die op de lerarenopleiding afstuderen ieder jaar minstens twee boeken lezen waar ze iets mee doen in hun onderwijspraktijk. Het is waardevol om dat samen met collega’s te doen en zo samen op zoek te gaan naar christelijk leraarschap. Als je ziet hoe het gebed op christelijke scholen in het buitenland een rol speelt, word je soms ootmoedig. Er is daar een sterk gevoel van afhankelijkheid en dat wordt steeds opnieuw beleden, dat is iets waarvan wij kunnen leren.”

Lectoraatsonderzoek

In zijn lectoraat hoopt Piet met diverse onderzoeken bezig te zijn. Hij wil de ontwerpprincipes nog veel verder vanuit allerlei perspectieven onderzoeken en nagaan of ze werken in de praktijk. Daarnaast is er in het lectoraatsonderzoek oog voor vergelijkbare benaderingen uit het buitenland en voor taalonderwijs. In het lectoraat zal ook aandacht zijn voor actuele thema’s, zoals bijvoorbeeld ‘Biesta’, de overladenheid van het programma, gepersonaliseerd leren, vak-/leergebieden, en de verhouding geloof en wetenschap.
DSC03374.png
 
We feliciteren onze nieuwe lector dr. ir. Piet Murre van harte met zijn installatie en wensen veel vreugde toe in zijn werk bij Driestar hogeschool.

Wil je je verder bezinnen over identiteit binnen de schoolvakken? Dan is het boek 'Lesgeven is lof zeggen' een aanrader! Klik hier om het te bestellen in onze webwinkel.

Meer nieuws

    • Driestar educatief gaat webwinkel volledig vernieuwen

      We hebben goed nieuws! Driestar educatief gaat haar webwinkel volledig vernieuwen.

    • Mooie scores Keuzegids voor de master Leren en Innoveren

      Studenten geven in de Nationale Studenten Enquête aan tevreden te zijn over de masteropleiding Leren en innoveren bij Driestar hogeschool die samen met de hogescholen CHE en Viaa gegeven wordt. Op vier van de vijf onderdelen scoort de master bovengemiddeld, en op één onderdeel gemiddeld. Dat is te lezen in de Keuzegids masters 2024.

    • Janneke de Jong-Slagman benoemd als lector Geletterdheid bij Driestar educatief

      Binnen het onderzoekscentrum van Driestar educatief start per 1 augustus 2024 het lectoraat Geletterdheid. Dit nieuwe lectoraat heeft als doel een bijdrage te leveren aan een positieve, inhoudsgerichte leescultuur bij zowel leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs als bij studenten in het middelbaar en hoger beroepsonderwijs. Dr. Janneke de Jong-Slagman is benoemd als lector en zal leidinggeven aan dit lectoraat.

    • Vijf jaar associate degree Pedagogisch Educatief Professional

      Hoera! De associate degree Pedagogisch Educatief Professional (ad-pep) bestaat vijf jaar. Studieleider Evert de Bruin: ‘De afgelopen vijf jaar laten zien dat de opleiding voorziet in een behoefte. Onderwijs en zorg raken steeds meer vervlochten en daarbinnen kan de ad-pepper een mooie rol vervullen.’

    • Save the date: lectorale rede en installatie dr. Bram Kunz

      Op Deo Volente 13 juni 2024 hoopt dr. Bram Kunz zijn lectorale rede uit te spreken in de Sint Janskerk te Gouda. Het College van Bestuur van Driestar educatief nodigt u van harte uit aanwezig te zijn bij de installatie van dr. Bram Kunz tot lector van het lectoraat "Vorming van christelijke onderwijsprofessionals in de 21ste eeuw".