In het jubileumjaar van de Driestar (75 jaar) werkt het onderzoekscentrum aan het handboek Christelijk leraarschap. In dit boek, dat in 2020 zal verschijnen, wordt veel van het Driestareigen gedachtegoed op het gebied van leraarschap grondig samengevat.
Auteurs zijn Bram de Muynck en Bram Kunz, met als redacteur Henk Vermeulen. In twaalf afleveringen geven ze een impressie van dit boek, iedere keer met behulp van een tekst.
Dit keer een passage uit het vijfde hoofdstuk. Dit gaat over Christelijk leraarschap en de visie op de werkelijkheid. Centrale vragen zijn: hoe leren leerlingen de werkelijkheid kennen? Wat verstaan we onder “de werkelijkheid”, en wat gebeurt er als leerlingen in aanraking komen met de wereld, waarvan we belijden dat deze Gods werkelijkheid is?
Geloofskennis
Aan het begin van deze paragraaf stelden we dat Bijbelse kennis geloofskennis is. Hierdoor lijkt de betekenis ervan voor actuele discussies over kennisverwerving beperkt. Uit onze verkenning is echter gebleken dat het verwerven van kennis en wijsheid niet beperkt blijft tot het kennen van God. God is de bron van alle kennis en wijsheid: in Zijn licht zien mensen het licht (zie Ps. 36:10). Weliswaar biedt de Bijbel geen kenleer, maar ze maakt wel expliciet dat kennis niet buiten God omgaat. Daarom maken we in de volgende paragraaf een hermeneutische slag: wat betekent het Bijbelse spreken over kennis voor de manier waarop leerlingen kennis verwerven?
Christelijk perspectief
Voordat we dit doen, rest er echter nog een belangrijke vraag. Want in hoeverre is de relatie tot God bepalend voor kennisverwerving? Impliceert de belijdenis ‘In Uw licht zien wij het licht’ dwingend dat alleen zij die de Bijbel geloven, kennis kunnen verwerven? En als de vreze des HEEREN het beginsel is van kennis en wijsheid, betekent dit dan dat er onder niet-christenen geen kennis en wijsheid wordt gevonden? Een bevestigend antwoord zou inhouden dat er alleen vanuit christelijk perspectief wetenschap kan worden beoefend en dat het waarheidsgehalte van kennis afhangt van het geloof van degene die kennis verwerft. Het hoeft geen betoog dat een dergelijke conclusie onhoudbaar is. In de christelijke traditie speelt in dit verband de notie van Gods algemene genade een rol: God geeft ook kennis en wijsheid aan mensen die Hem niet (er)kennen, krachtens hun schepsel zijn. Zo wordt Mozes aan het hof van farao opgevoed in alle wijsheid van de Egyptenaren. Aangezien dit meteen wordt gevolgd door ‘en hij was machtig in woorden en in daden’ (Hand. 7:22) betekent dit geen negatief waardeoordeel over de Egyptische wijsheid. Ook niet-gelovigen kunnen kennis verwerven.
Kennisverwerving
Maar ook als kennisverwerving een algemeen menselijk proces is -christelijk gezegd: iets dat mensen kunnen omdat ze allen schepsel van dezelfde God zijn-, dan blijft nog staan dat we hierboven hebben gezien dat de Bijbel de wijsheid van deze wereld dwaasheid noemt, vooral in confrontatie met het hellenistische denken (zie 1 Kor. 1:20 en 1 Kor. 3:18). Wordt daardoor niet alsnog alle menselijke kennis van niet-christenen gediskwalificeerd? Om deze vraag te beantwoorden, moeten we opnieuw in het oog houden dat de Bijbel geen epistemologisch vertoog is, maar Gods openbaring aan mensen. Dat de wijsheid van deze wereld dwaasheid wordt genoemd, impliceert geen ontkenning van de wijsheid van de wereld. Het feit dat God de wijsheid van deze wereld dwaasheid noemt, impliceert dat er wijsheid van deze wereld bestaat. Dat God deze kennis dwaasheid noemt, is geen kentheoretisch maar een theologisch oordeel: zonder God leidt deze kennis niet tot het doel dat God met de mens heeft gesteld, namelijk het dienen van Hem.’
Tot zover een stukje tekst uit het vijfde hoofdstuk. Inhoudelijke reacties worden door de auteurs zeer op prijs gesteld.
Als je een hoofdstuk wilt meelezen, stuur dan een mail naar
onderzoekscentrum@driestar-educatief.nl.
Dit is deel 5 uit een serie berichten over het handboek. Je kunt deel 1, deel 2, deel 3 en deel 4 ook nog nalezen.