Vorming van jongeren: laat ze maar spartelen 29 juni 2017 Door Elsbeth Visser-Vogel

Wil je grote kans maken dat leerlingen gevormd worden door jouw les, dan moet je ze uit hun comfortzone brengen. Buiten de bekende kaders zetten. Hen in het diepe gooien. Hen laten spartelen. Dat wordt duidelijk door onderstaande twee waargebeurde voorbeelden.

Voorbeeld 1: droogzwemmen

Een klas vol leerlingen. Ze hebben het vak godsdienst. Ze hebben de module ‘apologetiek’. De leraar wil de leerlingen vormen, zodat ze zich straks ‘staande weten te houden in de maatschappij’. De leerlingen hebben een heldere opdracht gekregen: speel een rollenspel, waarbij je oefent om de goede argumenten in te zetten in het gesprek met mensen ‘die anders denken’. Er zijn drie verschillende casussen, waarbij de leerlingen elke keer de juiste argumenten moeten formuleren rondom een bepaald onderwerp. De onderwerpen zijn bijvoorbeeld: seks voor het huwelijk en ivf-behandeling.
 
Het wordt een lacherig rollenspel. Stel je voor, drie pubers spelen het gesprek tussen een echtpaar dat graag kinderen wil en een dokter die ivf aanraadt. De leerlingen hoefden niet zelf na te denken. Welke argumenten het echtpaar behoorde in te brengen waren makkelijk. Ze waren helder en eenduidig. Ze waren gegeven. Door de docent en vanuit de Bijbel.
 

Voorbeeld 2: in het diepe

Een paboklas vol studenten. Ze hebben het vak godsdienst. De docent wil de studenten graag vormen. De docent schrijft een zin op het bord. “Een gedoopt kind is een kind van God totdat het tegendeel blijkt.” Ben je het hiermee eens?
 
Het blijft nog even stil in de klas. Bijna ongemakkelijk. Je kunt het gekraak van hersenen zo ongeveer horen. Een student verbreekt de stilte: “Het klinkt eigenlijk wel logisch. Maar misschien zeg ik nu iets heel ergs?” Een andere student voegt toe: “Wie heeft dat gezegd? Dat zou helpen. Dan weet ik of ik het ermee eens ben.” Maar dat was natuurlijk juist niet de bedoeling. Na een lange discussie en gewik en geweeg komt de klas tot de conclusie dat ze het ermee eens zijn.
 
En dan zegt de docent dat de uitspraak van Abraham Kuyper is. Blijkt toch zomaar een klas op een reformatorische school vol te zitten met Kuyperianen. Samen met de docent ontstaat vervolgens een gesprek over de doop. Hoe zie je gedoopte kinderen? Na het gespartel in het diepe biedt de docent verschillende reddingsboeien waarmee de studenten weer op het droge kunnen komen. De studenten kunnen zelf een reddingsboei kiezen.
 

Antwoorden uitstellen

Door middel van welke activiteit vormen leerlingen zich waarschijnlijk meer? Hoogstwaarschijnlijk door middel van het tweede voorbeeld. Niet omdat rollenspellen niet vormend kunnen zijn, maar omdat studenten in het tweede voorbeeld meer uitgedaagd worden om zélf na te denken. Als leraar is het belangrijk om het geven van antwoorden uit te stellen. Hoe verleidelijk het ook is om gelijk te komen met de wijsheden die je zelf hebt vergaard. Die wijsheid hebben ze des te harder nodig als ze eerst flink gesparteld hebben.