Mijn lectorale rede van 1 november 2012 heb ik afgesloten met een opmerking over de bede om de Heilige Geest.
In Katholieke scholen was het lang de gewoonte de lesdag te beginnen met de bede ‘Spiritus sancti gratia illuminet sensus et corda nostra: de genade van de Heilige Geest verlichte onze zinnen en onze harten’.
Heilige Geest
Ik denk er aan nu de pinksterdagen achter ons liggen. Wat betekent de Heilige Geest voor het Christelijk leraarschap? Uit Handelingen 2 in combinatie met Efeze, valt af te leiden dat vervuld worden met de Heilige Geest betekent: ‘vol worden van’ of ‘volgegoten worden met’.
Als leraar ben je vol van veel dingen, die dagelijks de aandacht vragen. Kun je dan tegelijk vol zijn met de Heilige Geest, of sluit die vervulling de aandacht voor het alledaagse uit? Als dat zo zou zijn, zouden christelijke leraren steeds laten zien hoe hemelgericht ze zijn. ‘Vervuld worden’ of ‘vervuld zijn’ gaat echter over iets anders. Vervuld zijn met de Heilige Geest is allereerst dat je gezindheid anders wordt (vergelijk DL, 3/4, art 11,12: het verstand verlicht, het hart geopend, de wil levend gemaakt). Je kijken en handelen krijgt een bepaalde inhoud en een bepaalde gerichtheid. Intussen gaat de les gewoon door: je legt uit, vertelt een verhaal, roept een leerling tot de orde, geeft iemand straf, helpt een leerling, je geeft huiswerk. Gewoon, en toch niet gewoon.
Brandstof
Het bedenken van de dingen die boven zijn (Kollosenzen 3) is niet met je hoofd in de wolken lopen, maar is een ‘gereframed’ zijn door de wetenschap: Christus maakt alle dingen anders. Je maakt in de klas niet voortdurend theologische overwegingen. En toch: wat er op de achtergrond in je ‘hoofd’ zit, beïnvloedt je manier van reflecteren. Misschien is het te vergelijken met de brandstoftank in de auto. Die moet vol zijn. De brandstof heb je nodig voor de motor. Je denkt niet steeds aan de brandstof en toch doet die zijn werk. Als er geen benzine, diesel, gas (tegenwoordig ook elektriciteit) beschikbaar is, staat de wagen stil. Je bent volop aan het autorijden, hebt de aandacht bij de weg en toch vervult de brandstoftank in stilte zijn functie. Zo is het misschien ook met de brandstof van de Geest. Zij is er ook, op al die momenten dat we niet aan de brandstof denken.
De kwaliteit van ons christelijk handelen is, met andere woorden, niet afhankelijk van de intensiteit van onze reflecties. Wel van de alertheid dat er een tank is die steeds gevuld moet worden. En dan gaat het beeld niet meer op. Want de geest is veel dynamischer dan de brandstof in een auto. Ze is als de wind en als het vuur. Ze doet haar eigen werk, juist ondanks onze gedachten en soms geheel tegen onze gedachten in.