Waarom zou je een paskamer instappen als de webshop meteen een filmpje laat zien van jou in die nieuwe jurk? Grote bedrijven als Facebook, Google, Intel en Microsoft ontsluiten een virtuele wereld waarbij Pokémon GO kinderspel is. Praten in beelden, dat is de toekomst van sociale media.
Begrijpelijk dat een oudere generatie de neus ophaalt bij de nieuwe bril van Snapchat. Boven het linkerglas van de zonnebril zit een kleine videocamera. Met een druk op de knop in de brillenpoot begint de camera tien seconden lang te filmen. En weer tien seconden, als de brillendrager een nieuwe video start. De filmpjes gaan draadloos naar de smartphone, waar de gebruiker ze via Snapchat kan delen met anderen. De bril is binnenkort te koop voor 120 euro.
De Spectacles is het eerste product van Snapchat dat je werkelijk in handen kunt houden. Opvallend, want Snapchat is groot geworden vanwege z’n vergankelijkheid: foto’s of video’s die het niet langer dan tien seconden uithielden. Die zijn intussen onvoorstelbaar populair. Snapchat zegt tegen adverteerders dat het bedrijf op een willekeurige dag 41 procent van álle 18- tot 34-jarigen in de VS bereikt, terwijl de grote tv-netwerken maar contact kunnen leggen met 6 procent uit deze leeftijdscategorie.
In eigen ogen is Snapchattopman Evan Spiegel niet de baas van een sociaal medium maar van een camerabedrijf. "Eerst maakte je een foto. Toen nam je een foto. En uiteindelijk werd het: je geeft een foto." Dat doen snapchatters massaal: gezamenlijk versturen ze meer dan 1 miljard foto’s per dag en bekijken ze 10 miljard video’s. Aan The Wall Street Journal legde Spiegel uit waarom dat zo aantrekkelijk is. "Mensen vragen zich af waarom hun dochter 10.000 foto’s per dag maakt. Wat ze zich niet realiseren is dat zij die foto’s niet bewaart. Zo praat ze."
Praten in beelden
Dat is kenmerkend voor de omslag die sociale media veroorzaken: praten in beelden. Ook degene die zo’n foto of video ontvangt, antwoordt vaak met beelden in plaats van een tekstbericht. Het is lastig te begrijpen wat dat betekent voor de toekomst van sociale media, maar Facebook heeft twee weken geleden een tipje van de sluier opgelicht. Topman Mark Zuckerberg demonstreerde tijdens een bijeenkomst in San Jose in Californië welke verandering virtual reality betekent voor sociale media. Toen Facebook ruim twee jaar geleden het bedrijf Oculus kocht voor 2 miljard dollar, was de algemene gedachte dat die VR-brillen bedoeld waren voor spelletjes. De hype rond Pokemon GO bevestigde dat idee: virtual reality is vooral kinderspel.
Uit de demonstratie van Zuckerberg (YouTube) komt echter een heel nieuw beeld naar boven. Mark en zijn twee collega’s dragen alle drie een Oculusbril en zien elkaar in een virtuele ruimte. Ze kunnen zelf kiezen of dat de zeebodem is, het oppervlak van Mars, het kantoor van Facebook of het huis van Mark. Ze zien elkaar als zogenaamde avatars, maar de bril geeft die ook de juiste gezichtsuitdrukking en emotie mee, afgeleid van de stem en de bewegingen van hoofd en handen. Tijdens de virtuele ontmoeting speelt Zuckerberg een spelletje kaart en schaak met z’n vrienden, bekijken ze een video en krijgt hij een videotelefoontje van z’n vrouw via Facebook Messenger. Met een virtuele selfiestick maakt hij een foto van zijn avatar en z’n vrouw.
Het zal nog wel wat jaren duren voordat deze technieken ingeburgerd zijn. Dat is een goede reden om er alvast over na te denken, want ze roepen veel vragen op. Gaat een nieuwe generatie vooral communiceren in beelden, zoals Snapchat denkt, of wordt het een mix van woord en beeld maar dan in virtuele ontmoetingen? Denk je een combi in van de brillen van Snapchat en Facebook, zo dun als de eerste, zo intelligent als de tweede en zo wijdverspreid als een horloge. En stel je dat voor op de neus van een automobilist, makelaar of webwinkelier. Of van een leerling die een PowerPoint bekijkt of een excursie door de middeleeuwen maakt. Van een automonteur die de technische handleiding letterlijk voor ogen heeft. Van een pedofiel die een Filipijns meisje op z’n netvlies wil krijgen. Van een toerist die virtueel van zijn vliegangst verlost wordt. Van een verliefd stelletje die elkaar op afstand ontmoeten. Van een kerkganger die psalmboek.nl op z’n neus heeft. Van de Nederlandse chirurg die samen met een Japanse expert vanuit Tokio een risicovolle hartoperatie uitvoert.
Tien jaar
Bij de smartphone liggen wel en wee dicht bijeen, maar dat geldt ook voor deze brillen. Zeker als de bril van de toekomst gekoppeld is aan andere zintuigen, met name de mogelijkheid om iets te voelen en betasten. Grote bedrijven als Intel, Microsoft en Google investeren hier nu letterlijk miljarden dollars in. Zij voorzien dat deze vorm van virtual reality over tien jaar even gangbaar is als de smartphone nu. Of, zoals de Nieuw-Zeelander Peter Jackson, een van de betrokken adviseurs, zegt: "Dit zal het meest sociale medium zijn dat er bestaat."