Exploratie en identiteitsontwikkeling horen bij elkaar. Exploratie houdt in dat je nadenkt over je opvattingen, twijfels of vragen hebt of experimenteert met andere ideeën en uitingen. Zonder exploratie is er geen groei in ontwikkeling. Maar hoe gaat exploratie in zijn werk? Wat zorgt ervoor dat jongeren exploreren en zo hun eigen identiteit ontwikkelen?
Door Janneke Westerink
Voor opvoeders een belangrijke vraag, want antwoorden bieden handvatten voor hun aanpak. Als het gaat om religieuze identiteitsontwikkeling zullen zij hun opvattingen door willen geven een nieuwe generatie.
Onderzoek onder Amerikaanse families met een joodse, christelijke en islamitische levensbeschouwing laat zien dat er zes factoren zijn die exploratie bij jongeren op gang brengen. Deze factoren zijn afgeleid uit diepte-interviews met jongeren uit 49 verschillende gezinnen.
1) Kennismaking met andere denk- en leefwerelden
Verschillende jongeren geven aan dat het leren kennen van mensen met een andere levensinvulling en ideologie hen aanzet tot het nadenken over hun eigen opvattingen.
2) Het leren van nieuwe dingen
Kennis leidt tot het overdenken van eigen denkbeelden. Dat kan kennis over de Bijbel zijn, maar kan ook betrekking hebben op andere religieuze visies. Meestal versterkt dit de binding van jongeren aan de overgedragen levensovertuiging.
3) Normale ontwikkeling
Veel jongeren ervaren het als een gewone gang van zaken dat als je ouder wordt, je meer gaat nadenken over je eigen religieuze identiteit. Voor sommigen houdt dat in dat ze gaan twijfelen aan de overgedragen levensovertuiging, anderen maken die zich juist meer eigen.
4) Gebeurtenissen
Sommigen geven aan dat een gebeurtenis als 9/11 hen aan het denken heeft gezet. Vaak leidt dit tot een sterkere verbinding met de overgedragen religieuze opvattingen.
5) Tegenslag en stress
Als jongeren te maken krijgen met problemen als ziekte, het overlijden van een geliefde of stress met betrekking tot schoolresultaten of studiekeuze, heeft dat vaak een positief effect op hun geloof.
6) Uit huis gaan
Het op jezelf gaan wonen zorgt ervoor dat vanzelfsprekendheden wegvallen en jongeren zelf moeten nadenken over hun eigen invulling. In veel gevallen brengt dit teweeg dat jongeren gaan twijfelen over hun eigen religieuze identiteit.
Exploratie en identiteitsontwikkeling horen bij elkaar. Dit onderzoek laat zien wanneer jongeren vooral ‘in beweging’ zijn. In hoeverre deze factoren van toepassing zijn op de identiteitsontwikkeling van jongeren in Nederland, is een vraag die nader onderzocht kan worden. Voor wie van betekenis wil zijn voor de ontwikkeling van jongeren, kan dit in ieder geval een aansporing zijn om er juist dan voor hen te zijn.
N.a.v.: Emily Layton, Sam A. Hardy & David C. Dollahite (2012): Religious Exploration Among Highly Religious American Adolescents, Identity: An International Journal of Theory and Research, 12(2) 157-184.