Een leerling met het syndroom van Down wordt aangemeld op je school. Hoe reageer je? Misschien stel je de vraag of deze leerling wel past op je school. Of onderzoek je samen met je collega’s of jullie als school klaar zijn voor het welkom heten van deze leerling?
Als christelijke school heb je de taak om elk kind vanuit de acceptatie als uniek schepsel van God te onderwijzen en te vormen. Vanuit die opdracht zou je je als school de tweede vraag moeten stellen: hebben wij de mogelijkheid om leerlingen met bijzondere onderwijsbehoeften te ontvangen? Dat is een veel betere vraag dan of die leerling wel op je school past. Het biedt veel meer ontwikkelingsmogelijkheden voor de leerling, jou als leerkracht en je school.
Oog voor de meerwaarde van diversiteit
Als inclusieve leerkracht, zoals dat in Europees verband wordt genoemd, waardeer je de diversiteit in je klas. Je ziet meerwaarde in de verschillende onderwijsbehoeften en daardoor lukt het je om passend onderwijs van de grond te krijgen. Je leert naar leerlingen te kijken met de vraag: Wat kan deze leerling en hoe kunnen wij hem helpen verder te ontwikkelen? Je legt de focus niet op de beperkingen van een leerling. Uit onderzoek naar tevredenheid van zorgleerlingen in het reguliere onderwijs blijkt dat goed passend onderwijs alles met de attitude van de leraar en de waarden van de school te maken heeft.
Rapport onderwijsraad
De onderwijsraad lijkt vooral aandacht te hebben voor de organisatorische kant van passend onderwijs. In een recent rapport over de stand van zaken constateert de raad onder andere dat er grote verschillen zijn tussen samenwerkingsverbanden als het gaat om de invulling van arrangementen voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. De afstemming tussen scholen moet beter. Wat mij betreft is het tekenend dat het in evaluatierapporten veel over beleid gaat en veel minder over de onderwijspraktijk. Daarom verbaast het me niet dat er nog steeds negatief gedacht wordt over de invoering van passend onderwijs. Uit recent onderzoek blijkt dat 78% van de ondervraagde leraren denkt dat passend onderwijs een verkapte bezuinigingsmaatregel is die de werkdruk doet toenemen.
Visie op onderwijs
Mij interesseert de vraag hoe we jou als leraar verder kunnen helpen om die ervaren zorglast te verminderen. Goedbedoelde tips voor deskundigheidsbevordering zijn mijns inziens niet genoeg. Natuurlijk doen kennis en vaardigheden ertoe, maar van groter belang is hoe je als school en als leraar aankijkt tegen leerlingen met een bijzondere onderwijsbehoefte. Het is van essentieel belang dat de aanwezige onderwijsvisie van je school aansluit bij wat in het kader van passend onderwijs nodig is.
Groeien in passend onderwijs
Als schoolteam verder groeien in passend onderwijs doe je door samen het gesprek te voeren over je kernwaarden en die waar mogelijk bij te stellen. Hoe zien wij als team leerlingen met een bijzondere onderwijsbehoefte en hoe begeleiden we hen op een goede manier? Daar leer je met elkaar van. Op veel scholen kom ik mooie initiatieven tegen. Leraren die aan intervisie doen, eens een les bijwonen bij een collega, meedraaien op een s(b)o school of bij zichzelf nagaan of de huidige manier van werken en differentiëren nog wel toereikend is. Deze reflectie op je eigen onderwijspraktijk levert iets duurzaams op. Door eerlijk naar jezelf te kijken, het probleem niet alleen bij de leerling te leggen en met collega’s leervragen te bespreken, leer je hoe je gestalte kunt geven aan essentiële kernwaarden van passend onderwijs. Dat dwingt je om met elkaar na te denken wat je voor leerlingen kunt betekenen en hoe je dat doet. Op die manier creëer je een sfeer binnen de school waarin iedere leraar en leerling zich veilig voelt, waar ouders zien dat alle leerlingen welkom zijn en waarbinnen ruimte is om van en met elkaar te leren. Het geeft anderzijds nog steeds de ruimte om een leerling door te verwijzen naar het speciaal (basis)onderwijs als blijkt dat dat een betere onderwijsplek is.
Omslag in denken
Deze omslag in denken is niet zomaar gemaakt, daar moeten samenwerkingsverbanden, schoolleiders, leerkrachten, lerarenopleiders en ouders samen voor aan de slag. God heeft elk kind op school mogelijkheden tot groei gegeven, hoe beperkt soms ook. Als we die zien en bereid zijn ons onderwijs daarop aan te passen, lukt het om ieder kind tot zijn recht te laten komen en tot een positievere attitude ten aanzien van passend onderwijs te komen.