Handreiking: taal/rekenen na thuisonderwijs
Heb je voldoende zicht op de ontwikkelingen in de achterliggende tijd van thuisonderwijs?
- Uiteraard hangt dit sterk samen met de vraag naar de manier waarop thuisonderwijs is vormgegeven. Op de ene school heeft men het normale lesprogramma thuis laten doorwerken; op een andere school heeft men dit deels gedaan of na de eerste weken van schoolsluiting.
- Uiteraard hangt dit ook sterk samen met de vraag hoe de leerlingen thuis hun lessen hebben gemaakt en les hebben gekregen. De ene (thuis)situatie is de andere niet…
De eerste dagen
Het is goed om je te realiseren dat de leerlingen een bijzondere periode hebben meegemaakt. In veel gezinnen was er de spanning en zorg om gezondheid van geliefden of bekenden. De leerlingen misten het ritme van het onderwijs en ze hadden tegelijk géén vakantie. Het schoolwerk moest voortgang hebben en ze konden daarnaast bijna niets ondernemen wat op vakantie leek.
De eerste dagen/weken(?) komt steeds
de helft van een groep naar school. Dat bied je als leerkracht extra mogelijkheden om te peilen hoe de kinderen / leerlingen terugkomen op school.
We geven de volgende handvatten:
- Bespreek met je leerlingen wat ze op het gebied van taal/spelling en rekenen hebben geleerd en geoefend.
- Vraag door naar hoe dat ging en welke hulp ze hebben gehad.
- Vraag ook door naar wat ze nu ineens veel beter begrijpen dan voor de schoolsluiting.
- Vraag ook door naar wat ze moeilijk vonden.
- Geef de leerlingen de eerste dagen taal-/spelling- en rekenwerk uit de methode. Zorg dat er werk is op diverse niveaus, zodat de leerlingen kunnen laten zien wat ze weten en kunnen. N.B.: maak op basis van het thuisonderwijs een inschatting welke leerstof het best past.
- Laat de leerlingen daar mee aan de slag gaan en stimuleer de interactie over vragen als:
- Heb je hier thuis ook mee geoefend?
- Vind je dit taal-/spelling- en rekenwerk leuk of niet?
- Vind je dit moeilijk of valt het wel mee?
- Laat alle leerlingen uit de aangeboden leerstof één lesje of opgave aanwijzen, die ze heel gemakkelijk vinden en één lesje of opdracht, die ze heel moeilijk vinden. Inventariseer samen met de (halve) groep wat de leerlingen aangeven en ga daar met hen over in gesprek. Stimuleer daarbij vooral leerlingen te vertellen wat ze wél weten en kunnen en stimuleer daarbij de uitwisseling tussen leerlingen.
Daarna
Ga daarna met je leerlingen concreter zicht krijgen op de inhoudelijke aspecten van taal/spelling en rekenen. We geven daar de volgende tips bij, die naar gelang de situatie beter of juist minder goed passen.
- Benut mogelijkheden om diagnostische gesprekken met leerlingen te voeren. Let daarbij niet alleen op het al dan niet correcte antwoord, maar vooral ook op:
- de tijd, die en leerling nodig heeft om tot een antwoord te komen
- de vraag of de leerling kan vertellen (vooral bij taal/spelling) of ook kan laten zien (dat geldt vaak bij rekenen) hoe hij/zij tot dat antwoord is gekomen
- de vraag of de leerling hoopt of zeker weet dat het antwoord goed is.
- Gebruik methodetoetsen (of onderdelen daarvan) om de leerlingen te laten aangeven wat ze gemakkelijk, een beetje moeilijk of erg moeilijk vinden. Het is hierbij belangrijk om op basis van het thuisonderwijs in te schatten welke methodetoetsen hiervoor het best gebruikt kunnen worden. Op de ene school is dat een toets uit de achterliggende periode; op een andere school is dat de volgende toets. Hierbij is de volgende werkwijze te gebruiken:
- Laat de leerlingen eerst opgaven of sommen met een gekleurde stip markeren: groen is makkelijk, oranje is wat lastiger en rood is moeilijk. Bespreek individueel of in kleine groepjes wat relevant is.
- Gebruik een methodetoets (of onderdelen daarvan) en laat je leerlingen dat werk maken. Vertel erbij dat het vooral gaat om er samen achter te komen wat de leerlingen wel/nog niet goed weten. Geef de leerlingen de opdracht om
- opgaven of onderdelen, die ze zeker weten met pen te schrijven
- opgaven of onderdelen, waarbij ze twijfelen, met potlood dat
En vervolgens
Het lijkt ons van belang om de resterende tijd tot de zomervakantie (
bruto 8-10 schoolweken) vooral aandacht te schenken aan de volgende aspecten:
- Het dagelijks werk
- Het onderwijs (meer in het algemeen)
Het dagelijks werk
Blijf bij het werken met de leerlingen extra alert op de onderwijs- en instructiebehoeften. In deze periode is het ook extra belangrijk om feedback te blijven geven op het werken én het werk van de leerlingen.
Om qua aan te bieden leerstof voor rekenen en taal de juiste keuzes te maken voor de komende twee maanden onderwijs tot de zomervakantie geven we onderstaand twee suggesties. Optie 1 is een wat meer grofmazige aanpak en optie 2 een heel verfijnde (‘panklare’) aanpak.
Optie 1: grofmazige aanpak
Probeer je voor de laatste twee thema’s of blokken van je methode te beperken tot de kern uit het leerstofaanbod, zoals je die op de volgende website beschreven vindt (waar de prioriteiten in de leerdoelen voor de komende tijd liggen voor de vakken rekenen en taal)
Per jaargroep en soms per cluster van twee jaargroepen wordt de kern van het leerstofaanbod steeds heel concreet beschreven. Dat kan je helpen bij het maken van de juiste keuzes. Je vindt er de belangrijkste doelen voor de laatste periode, wat belangrijk is om te onderhouden en te oefenen, alsmede wat thuis toegepast kan worden en enkele suggesties voor verdieping en uitdaging van leerlingen die meer aankunnen.
Voor taal/lezen zul je bemerken dat er op deze website met aanbevelingen sterk wordt ingezoomd op de leerlijnen spreken en luisteren en schrijven (stellen). Als je voor taal ver-kennen en spelling meer concrete aanwijzingen wilt hebben, verwijzen we je naar optie 2.
Optie 2: verfijnde (‘panklare’) aanpak
- Voor de methode Taal actief kan je heel concreet gebruik maken van wat de uitgever Malmberg voor thema 7 en 8 als kern benoemd heeft. Dit staat voor de verschillende jaargroepen al helemaal klaar, zodat je voor taal en spelling kan zien wat van thema 7 en 8 nog belangrijk is om aan te bieden. Ze noemen dat de zgn. ‘verkorte leerroute’.
- Zie hiervoor de website van Malmberg. Klik op jouw jaargroep en vervolgens tref je onder de rubriek ‘Advies vervolg leerroute’ een helder advies aan wat je tot de zomervakantie kunt aanbieden en hoe je voor spelling het beste kunt handelen bij de start van het nieuwe cursusjaar.
- Taal is op de website van Malmberg op dezelfde manier als voor spelling uitgewerkt.
- Voor de werkwoordspelling in groep 6 t/m 8 heeft Malmberg een apart advies gegeven in een handig document.
- Voor het vakgebied rekenen is dat op dezelfde wijze uitgewerkt voor de methodes De wereld in getallen en Pluspunt.
- Scholen die met Gynzy verwerkingssoftware werken, verwijzen we voor rekenen en taal naar de website van Gynzy.
Op bovenstaande wijze krijg je concrete inhoudelijke handvatten om de laatste periode van het cursusjaar taal- en rekenonderwijs te geven. Kijk daarbij vooral ook naar wat je groep nodig heeft. Het is geen must om volgens optie 1 en 2 te werken. Maak er maatwerk voor jouw groep van. In bepaalde situaties (bijv. als de leerstofachterstand toch groter of hardnekkiger blijkt te zijn) kan je er ook voor kiezen om bijv. thema 8 of het laatste blok/de laatste blokken in de nieuwe jaargroep te doen (bijv. in de eerste 2-3 weken). Je hebt dan in dat jaar 32 nieuwe leerstofweken en 2-3 extra weken met ‘oude leerstof’. Ofwel je hebt dan minder ‘parkeerweken’ tot je beschikking. Maar dat zou ook een optie kunnen zijn.
Het onderwijs (meer in het algemeen)
Tot slot geven we de tip om in het resterende deel van het schooljaar ook na te denken over vragen als:
- Wat leren we van de achterliggende periode?
- Geven we op de goede manier les of kan het beter?
- Hoe ziet dat er dan uit?
- Waar moeten we meer accent op leggen en waar minder?
- Wat betekent dit voor ons onderwijs in de toekomst?
Meer informatie?
Wil je meer weten over bovenstaande of zit je met een specifieke vraag? Neem concact op met één van onze onderwijsadviseurs
Jeroen van Rumpt:
vragen over rekenen
E-mail:
j.j.g.vanrumpt@driestar-educatief.nl
Telefoonnummer: 0182-760436 / 06-52581170
Arie Visser: vragen over (begrijpend) lezen, taal, spelling en instructievaardigheden.
E-mail:
a.visser@driestar-educatief.nl
Telefoonnummer: 0182-760740 / 06-52581172