Op de dyslexiebelevingsavond van Driestar onderwijsadvies ervaren ouders en intern begeleiders hoe ingewikkeld lezen en spellen kan zijn voor een kind met dyslexie.
‘Ja, dag!’ Een moeder schuift gefrustreerd haar dicteeblaadje naar de rand van haar tafel. ‘Ik kan dit echt niet bijhouden, hoor. Ik stop ermee! Nu snap ik waarom mijn zoon soms zo boos is.’
Op de Petrus Datheenschool in Rotterdam is het een drukke boel in de gemeenschapsruimte. Ruim vijftig intern begeleiders, ouders en een oma zijn aanwezig om een kijkje te nemen in de wereld van een kind met dyslexie. Marije van den Berg en Nicole Reijm, dyslexiebehandelaren bij Driestar onderwijsadvies, hebben er zin in. ‘Normaal gesproken speelt ons werk zich af op de scholen en zijn we vooral met de kinderen bezig. Natuurlijk spreken we de ouders en de intern begeleiders wel, maar vanavond laten we hen even kind zijn en voelen wat kinderen met dyslexie dagelijks ervaren. Dat zal ze vast niet meevallen!’
Snelweg
De dames geven de aanwezigen eerst wat meer informatie over de achtergronden van dyslexie mee. Maar liefst acht procent van de zeven- tot twaalfjarigen blijkt dyslexie te hebben. Marije van den Berg vertelt: ‘Een Duitse oogarts deed er als eerste onderzoek naar. Hij had een stel slimme dochters, maar merkte dat zijn dochters maar niet tot lezen kwamen. Hij deed diverse oogtesten en gaf er het woord “woordblind” aan.’ Van den Berg benadrukt dat het slimme meiden waren. ‘Dyslexie heeft niets met intelligentie te maken. Beroemdhe-den als Mozart en Einstein hadden ook dyslexie, maar waren heel talentvol. Mozart had naast dyslexie ook nog ADD en epilepsie. Tegenwoordig zouden we hem een kind met veel zorgen noemen. Maar hij was ontzettend pienter! Ook bij jullie kinderen zijn veel dingen te benoemen waar ze wel goed in zijn. Daar moeten we altijd oog voor houden.’ Nicole Reijm gaat kort in op de neuropsychologie. Ze legt uit welke processen er plaatsvinden als we woorden lezen als ‘ac-countantadministratieconsulent’ en ‘arbeidsongeschiktheidsverzekering’. ‘Veel processen gebeuren automatisch, maar bij dyslecten helaas niet. Aan kinderen leg ik het meestal zo uit: mensen zonder dyslexie hebben een snelweg in hun hoofd. Kinderen met dyslexie hebben een snelweg in hun hoofd waarop files staan. En soms missen ze een afslag omdat de navigatie niet goed werkt.’
Zuid-Afrikaans
De ouders en intern begeleiders gaan in twee groepen uiteen. In het klaslokaal bij Reijm zitten de ouders keurig achter de tafeltjes. Op de beamerstaat een tekst. Reijm geeft de deelnemers de opdracht in koor de tekst te lezen. Dat blijkt nog niet mee te vallen: de letters verspringen continu. Reijm vraagt: ‘Wie weet nu eigenlijk wat we gelezen hebben?’ Een moeder verzucht: ‘Hè inderdaad, dat weet ik nu niet eens meer.’ Een vader ziet de lol ervan in. ‘Ik denk dat een Rus dit wel snapt!’ De dyslexiebehandelaar houdt de vaart erin en deelt dicteeblaadjes uit. De jolige vader ziet de bui al hangen: ‘Ik denk zomaar dat mijn pen het niet doet.’ Maar Reijm is streng. ‘Dat kan in de klas ook niet. Ik verwacht dat u ook gewoon actief meedoet. Anders wordt het een onvoldoende op uw rapport. En goed om te weten, ik stop niet tijdens het dictee, want daar hebben we nu de tijd niet voor.’ Reijm pakt de tekst van haar bureau. ‘Het is trouwens een Zuid-Afrikaanse tekst.’ Drie ouders schuiven direct al hun blaadje naar de hoek van de tafel. De rest buigt zich over het lege papier. Reijm leest in sneltreinvaart. ‘As ’n kind nie die vaardighede wat ten grondslag lê aan lees deeglik bemeester het nie …’ Een moeder op de achterste rij wordt oprecht boos. ‘Ik stop ermee, hoor! Zo snel gaat het volgens mij echt niet op de school van mijn zoon.’ Reijm negeert de moeder en gaat stug door. Op veel blaadjes staan uiteindelijk maar een paar woordjes. Vragend kijkt Reijm de klas in. ‘Wie denkt hier een voldoende voor te hebben gehaald?’ ‘Misschien als ik het mondeling mocht doen’, lacht een vader. Reijm legt uit: ‘Natuurlijk las ik het dictee expres sneller voor. Bovendien is het in een taal die we niet kennen, maar dit is wel wat kinderen met dyslexie ervaren. Leerkrachten proberen er wel rekening mee te houden, maar dan nog kunnen kinderen over het algemeen het tempo niet bijhouden.’
Die opmerking roept direct reactie op. Een aantal ouders pleit voor meer begrip van de leerkrachten. Een moeder merkt op: ‘Mijn kind haalt telkens vijven voor spelling, dat is echt funest voor zijn zelfvertrouwen.’ Een vader vindt: ‘Een avond als deze zou verplicht moeten zijn voor alle leerkrachten.Het zal ze ongetwijfeld helpen als ze zelf ervaren wat het is om dyslexie te hebben.’
Ad-mi-ni-stra-tie
De ouders en intern begeleiders krijgen een tekst voor hun neus. Eroverheen ligt een wit papiertje met een geperforeerd gaatje. Dat mogen ze er niet afhalen van Reijm. Streng wijst ze naar een vader. ‘Leest u de tekst maar eens netjes voor.’ De man moet lachen. ‘Je hebt pech, want ik ben m’n leesbril vergeten.’ Het blijkt geen smoes. De beurt gaan naar zijn vrouw. Turend door het gaatje leest ze hakkelend de worden: ‘Ko-men-de maan-den gaan we be-ginnen met de uit-gif-te van nieu-we pas-poorten.’ Een andere moeder blijft hangen bij het woord “administratie”. De behandelaar doet haar na: ‘Wat is ad-mi-ni-stra-tie? Kunt u misschien wat sneller lezen?” Het excuus van de vergeten leesbril vinden andere vaders een goeie: ineens blijken meerdere mannen hun leesbril thuis te hebben laten liggen.
Zuchten
Na nog een aantal moeilijke opdrachten vraagt Reijm wat de deelnemers ervan vonden. Een moeder reageert direct: ‘Ik voelde weer de pijn van vroeger. Het gevoel van de leeslessen op school kwam weer helemaal terug.’ Een vader herkent het: ‘Ik heb zo vaak moeten horen: “Je ziet toch wat er staat!” Vaak begonnen kinderen te zuchten als ik een beurt kreeg.’ Veel ouders vinden het gevoel van frustratie inzichtgevend. ‘Ik begrijp nu het verdriet van mijn kind beter.’Reijm deelt een aantal tips om lezen leuk te maken. Ook de ouders hebben goede ideeën: ‘Ik heb voor mijn dochter een grabbelton gemaakt. Ze mocht elke week een cadeautje pakken, omdat ze zo goed haar best deed met lezen.’ Het is tijd, dus Reijm wil afronden, maar niet voordat ze heeft benadrukt dat ze in het echt niet zo streng is. ‘Morgen hoop ik weer aan de slag te gaan met jullie kinderen. Ik beloof dat ik met hen veel meer geduld heb dan met jullie!’
Dit artikel verscheen eerder in DRS Magazine.
