Uit onderzoek blijkt dat leerlingen vaak niet zo erg onder de indruk zijn als ze door de docent worden gemaand om aan het werk te gaan. Als medeleerlingen echter een negatieve beoordeling geven, vinden leerlingen dit meestal vervelend en vergroot dit hun betrokkenheid bij het werk. Zo’n peerreview kun je vormgeven met rubrics.
Samenwerkend leren is in het onderwijs een veelgebruikte tool om leerlingen wegwijs te maken in een bepaald onderwerp. En terecht! Door samen een bepaalde materie uit te zoeken leren leerlingen ontdekken hoe ze de leerstof uit het boek kunnen koppelen aan hun ervaringen in de ‘echte wereld’.
Veel docenten zien echter op tegen het laten werken in groepen. Sommige leerlingen onttrekken zich aan hun taak, anderen werken liever alleen. Hoe stel ik de groepjes vast? Hoe beoordeel ik de opdracht? Kijk ik alleen naar de inhoud, of beoordeel ik ook het proces of de werkhouding? Hoe hou ik alle leerlingen betrokken?
Onderzoek naar samenwerkend leren
Tijdens mijn onderzoek naar deze materie stuitte ik op een groot literatuuronderzoek van Jansen (2014). Hij heeft meer dan 1200 onderzoeken naar samenwerkend leren naast elkaar gelegd. Hij keek niet alleen naar de effecten van samenwerkend leren, maar ook naar het proces zelf. Hij legde dit vast in een studie met de titel ‘Opening the blackbox’.
Voorwaarden voor samenwerkend leren
De ‘blackbox’ van samenwerkend leren telt veel geheimen, maar het openen daarvan is mogelijk. Een heel belangrijke is bijvoorbeeld de groepssamenstelling. De docent moet zorgen voor groepjes die zijn gemengd qua sekse, niveau en kwaliteiten. Daarnaast is het belangrijk dat leerlingen afhankelijk van elkaar zijn. Dit hoeft niet alleen te zijn omdat ze met elkaar moeten samenwerken, maar de afhankelijkheid kan ook bestaan in het beoordelen van elkaar.
Rubrics gebruiken voor peerreview
Een bijzonder bruikbare tool om peerreview vorm te geven zijn rubrics. Rubrics zijn duidelijke overzichten waarbij de leerling in één oogopslag kan zien op welke manier hij of zij taken van andere leerlingen moet classificeren. Onderaan dit artikel heb ik een voorbeeld van een set rubrics weergegeven. Hoe stel je een dergelijke set op?
- Belangrijk bij het opstellen van rubrics is dat je eerst vaststelt wat je wil meten. Zijn het vaardigheden? Is het kennis? Is het een attitude?
- Daarnaast is het belangrijk wat het gewenste niveau is. Dat niveau is altijd het niveau waarmee je begint. De leerling moet in één oogopslag zien wat hij of zijn moet kennen of kunnen.
- Ten derde moet helder zijn op welke manier medeleerlingen een goede beoordeling kunnen geven. Met andere woorden: de criteria moeten helder zijn.
Ik heb zelf een aantal keer rubrics ingezet bij mijn praktijkonderzoek. De leerlingen waren verplicht deze in te vullen en in te leveren via de ELO. Opmerkelijk was dat er een verschil waarneembaar was bij leerlingen die zich bij de eerste beoordeling onttrokken aan het groepswerk. Bij de tweede beoordeling door hun medeleerlingen bleken deze leerlingen positiever te scoren en zich beter in te zetten. De reden? Ze vonden het vervelend dat andere leerlingen zich negatief hadden uitgelaten over hun inzet en vonden dit reden genoeg om er een tandje bij te zetten.
Het volledige onderzoeksrapport over het effect van peerbeoordeling met rubrics op betrokkenheid bij het samenwerkend leren is hier te lezen:
http://bit.ly/1T34dQU.
Wil je meer weten over hoe jij peerreviews in kunt zetten? Neem dan contact op met onderwijsadviseur A.J (Albert-Jan) den Butter MSc.
