Wat is dyslexie eigenlijk en hoe voelt dat voor iemand? Om dit te laten ervaren, organiseert Driestar educatief dyslexiebelevingsavonden. “Dit zou verplicht moeten zijn voor alle ouders en leerkrachten die werken met kinderen met dyslexie”, merken ouders op die hieraan meedoen.
Dit artikel verscheen eerder op CIP.nl
De dyslexiebelevingsavonden worden georganiseerd in het voor- en het najaar. Volgens dyslexiebehandelaar Mathilde van Heteren, die zelf vier dagen per week met kinderen met dyslexie werkt, worden de avonden erg gewaardeerd. “Met name om te ervaren hoe het is, om dyslexie te hebben. Dat geeft veel meerwaarde. Dat je deze kinderen nog beter begrijpt. Dat geldt voor zowel leerkrachten als ouders en behandelaars.”
“We hebben als betrokkenen veel theoretische kennis, maar hoe het echt is en voelt, weten we niet”, aldus Van Heteren. “Dyslexie is niet dramatisch, maar het is wel een probleem waar je de hele dag tegen aan loopt als je het hebt.” Juist daarom zijn dit soort belevingsavonden volgens haar zo mooi, omdat je echt begrip kweekt bij ouders en docenten. Juist door ze zelf te laten ervaren hoe het is.
Tijdens een dyslexiebelevingsavond wordt informatie gegeven over wat dyslexie is en wat het betekent in de praktijk. “Wat we vooral aan ouders willen meegeven dat mensen met dyslexie niet dom zijn. Ze kunnen worden wat ze willen. Er zijn hele slimme mensen en beroemdheden met dyslexie, zoals Mozart, Einstein en ook Jamie Oliver.”
Confronterend
Na een stukje theoretische kennis, gaan de ouders in kleine groepen uiteen om te ervaren hoe het is om dyslexie te hebben. “Zo krijgen ze eerst een dictee in het Zuid-Afrikaans, waarbij zo snel wordt voorgelezen, dat ze het bijna niet kunnen bijhouden. Het Zuid-Afrikaans levert al het nodige gelach op. Als je doorgaat, merk je dan dat ze gefrustreerd raken: ‘Rustig aan, niet zo snel!’, zeggen ze dan. Ze snappen wat er gezegd wordt, maar kunnen het niet in hoog tempo op papier krijgen. Na het dictee kijken ouders en leerkrachten onderling van elkaar na en met rode strepen geven ze dan aan wat fout was. Iedereen moet dan zelf aangeven hoeveel fouten hij of zij had. Dat is vaak heel confronterend”, aldus Van Heteren.
“Vervolgens krijgen deelnemers een saaie droge tekst over de uitgifte van nieuwe paspoorten. De tekst moeten ze lezen door een geperforeerd gaatje. Het gevolg is dat je ze hakkelend hoort lezen en dat ze geen enkel tekstverband meer zien. Aan het einde van de tekst worden er vragen gesteld over de tekst. Niemand weet wat hij heeft gelezen. Dat zelfde zie je vaak ook bij kinderen met dyslexie. Ze lezen hakkelend en plakkend, maar hebben geen tekstbegrip. Door hun beleving na te bootsen krijgen hun opvoeders daar meer begrip voor.”
Begrip
Volgens Van Heteren belemmert dyslexie ook bij andere vakken en ze kan zich voorstellen dat het ook in de kerk een probleem kan zijn. Toch is het volgens haar niet onoverkomelijk en zijn er allemaal handvatten voor zowel begeleiders, leerkrachten en ouders als mensen met dyslexie zelf. “Het belangrijkste is begrip. Dat is een inzicht dat altijd terug komt, zeker na zo’n belevingsavond. Als iemand een fout maakt in de groep, gaat iedereen lachen. Voor een kind met dyslexie moet dat verschrikkelijk naar zijn. Als je dat allemaal meemaakt, weet je nog beter hoe dat voelt”, aldus Van Heteren.
Deuk
“Je moet je voorstellen dat bij veel mensen met dyslexie vanaf de kleutertijd tot aan de diagnose het zelfvertrouwen meestal wel een deuk heeft opgelopen. Alle klasgenootjes zie je groeien en jij zelf blijft steken. Als daar ook nog eens vervelend op gereageerd wordt, heeft dat impact”, zegt ze. Heel veel ouders geven volgens haar ook aan dat ze na zo’n beleving snappen hoe frustrerend en vermoeiend dyslexie is. “Het scheelt al zoveel wanneer je als ouders tegen je kind zegt: ‘Papa en mama waren gisteren bij een avond, speciaal over dyslexie. We weten nu beter hoe moeilijk het voor je is. Wat super dat je zo door blijft gaan’. Dat stukje bewondering en die complimenten. Dat is al een stukje motivatie voor het kind om door te gaan.”
Van Heteren kent veel praktische tip, maar heeft volgens eigen zeggen zijn er drie gouden tips: “Die drie tips zijn: steun, begrip en veel oefenen. Bij dat laatste hoort ook dat je lezen en spellen leuk kan maken. Kinderen hebben snel een negatieve ervaring met lezen en boeken opgebouwd. Dan krijg je ze niet aan droog of saai leesboek. Gelukkig heb je daar tegenwoordig van alles voor: zo heb je theater leesboeken, proefjesboeken en recepten. Ook zijn er voldoende spelletjes met letters en woorden.”
Dyslexie in gradaties
Dyslexie komt in verschillende gradaties voor, van gewone tot ernstige dyslexie. De laatste groep is meestal in behandeling, zo laat Van Heteren weten. “Zij horen bij de laagste tien procent van lezers en spellers. Dat betekent dat 90 procent van de leeftijdsgenootjes hoger scoort. Ongeveer drie tot vier procent van leerlingen op basisschool heeft de diagnose ernstige dyslexie.”
Dyslexie is iets dat je volgens de dyslexiebehandelaar al vanaf de kleuterleeftijd kunt signaleren. Toch mag er pas vanaf groep vier een diagnose gesteld worden. “Dat komt ook omdat je bewijs moet hebben dat er achterstand is, die bewezen wordt door cito. Je hebt drie citomomenten. Januari en juni in groep drie en januari in groep vier. Behaalt een kind drie keer een E-score, dan mag er pas onderzoek ingesteld worden. Eerder dan dat mogen we niet testen. Ook moet een school kunnen aantonen dat ze intensief samen met de leerling geoefend hebben. Zo moet er minstens drie keer per week, buiten de klas in een één-op-één-situatie 20 minuten geoefend zijn met het kind in kwestie. Dat zijn strenge eisen, waar je aan moet voldoen voordat je onderzoek mag doen.”
Dyslexie verklaring
Komt een kind eenmaal in behandeling voor ernstige dyslexie, dan krijgt zo’n kind ook een officiële Dyslexieverklaring mee. “Daarin staat dat je dyslexie hebt, en die blijft je hele leven geldig”, vertelt Mathilde van Heteren. “De behandeling zorgt er niet voor dat het over gaat. Het zorgt ervoor dat je ermee leert omgaan.” De Dyslexieverklaring is volgens haar belangrijk, omdat het een leerling met dyslexie, ook in het voortgezet onderwijs, recht biedt op aanpassing.”
“Er zijn tegenwoordig veel computerprogramma’s die ondersteuning bieden, zoals typen met spellingscontrole. Ook zijn er programma’s die boeken kunnen voorlezen”, zegt Van Heteren. “Er zijn zoveel aanpassingen dat een kind alsnog naar het voortgezet onderwijs kan en onderwijs kan volgen dat bij zijn of haar niveau past. Daarom zeggen we ook altijd tegen ouders: De dyslexie hoeft uw kind niet in de weg te staan om iets te bereiken. Tijdens de behandeling bekijken we hoe we het kind het beste kunnen ondersteunen.”
Erfelijk
Hoe ouder iemand met dyslexie wordt, hoe gemakkelijker het is om met dyslexie om te gaan, stelt Van Heteren. “Dat komt ook omdat je dan veel woorden zo vaak gezien hebt, dat je ze toch op hebt geslagen op je harde schijf. Natuurlijk blijf je last houden, maar je kunt er prima mee omgaan. Ik spreek veel ouders, waarbij een van de ouders het ook heeft. Die zijn uiteindelijk zelf ook goed terecht gekomen. Mede dankzij moderne middelen als de computer.”
“Dyslexie komt meer voor bij jongens dan bij meisjes”, zegt van Heteren. “Sowieso is het erfelijk. Je ziet het dan vaak bij de vader terug.” Wat veel vaders haar laten weten, is dat ze het mooi vinden te zien hoeveel aanpassingen er mogelijk zijn in het onderwijs. “Dan vertellen ze: ‘Toen ik op school zat bestond de diagnose niet eens.’ De meesten hebben ook vaak gehoord dat ze dom zijn en daar last van gehad. Nu zien ze dat het ook positief benadrukt kan worden.”
Daar wil Van Heteren ook graag mee afsluiten: “Dyslexie hoeft kinderen niet in de weg te staan om alles te kunnen worden wat ze willen zijn. Veel ouders zeggen ook: ‘Mijn kind is ook zo geschapen met eigen talenten en krachten. Dat zien we niet als belemmering. Hier kunnen wij gewoon mee omgaan. Het is geen drama. Het is goed te weten wat het is, maar we kunnen er op een nuchtere manier mee omgaan.’” Dat laatste beaamt Van Heteren. Ze benadrukt: “Ieder kind is uniek. Vaak kunnen ze op ander vlak weer ontzettend uitblinken.”
Dyslexiebeleving op school of in de klas?
Driestar educatief geeft de dyslexiebeleving desgewenst op aanvraag in de klas of kerk. In principe kan dat volgens Van Heteren op elke school. Op de website van Driestar educatief kunnen geïnteresseerden de nieuwssectie in de gaten houden. De dyslexieblevingsavonden worden in het voor- en najaar in alle regio’s gegeven. Wil je zelf eens ervaren hoe het is om dyslexie te hebben? Doe dan eens deze test op de website van Zwijsen.