Kort geleden stond het nieuwe wetsvoorstel burgerschapsonderwijs op de agenda van de Tweede Kamer. Omdat de coronacrisis de aandacht van de kamer opeiste, is de geplande bespreking uitgesteld. Voor de scholen is het belangrijk te beseffen dat uitstel geen afstel betekent. Invoering van de uitgebreide verplichting tot het geven van burgerschapsonderwijs staat nog steeds gepland voor augustus 2021. Hoe bereidt jouw school zich daarop voor?
De vrijblijvendheid gaat eraf. Vanaf 2006 heeft het primair- en voortgezet onderwijs al de opdracht om te werken aan burgerschapsvorming. Sindsdien hebben diverse onderzoeken duidelijk gemaakt dat er bij veel scholen betrekkelijk weinig van terecht komt. Weliswaar vinden er in en buiten de lessen allerlei activiteiten plaats die het stempel burgerschapsvorming mogen hebben, maar een duidelijke visie en een samenhangende en planmatige aanpak ontbreekt op de meeste scholen. Dat zal na het aannemen van de nieuwe wet moeten veranderen.
Belang van voorbereiding
Het is belangrijk dat elke school zich goed voorbereid op die veranderende situatie. Daar zijn naast de wettelijke verplichting twee andere, nog belangrijker redenen voor. De eerste is dat het thema burgerschap alles te maken heeft met de persoonsvorming van leerlingen. Persoonsvorming is een thema dat de laatste jaren steeds meer belangstelling krijgt en dat aansluit bij de kernopdracht van het christelijk-reformatorisch onderwijs. Juist daar leeft immers het besef dat het doel van onderwijs veel meer is dan mooie meetbare opbrengsten in examenresultaten en uitstroomcijfers. De tweede reden om goed voorbereid te zijn is dat het wetsvoorstel niet onomstreden is. Hoe gaat dat precies met die basiswaarden van de democratische rechtsstaat? Dat ze aan de orde moeten komen, weerspreekt niemand. Maar de ruimte die scholen krijgen om vanuit de eigen identiteit over die basiswaarden te spreken is van cruciaal belang. Een doelgericht onderzoek vanuit de onderwijsinspectie aan het begin van dit jaar vergrootte bij veel scholen de zorgen. Een aantal schoolbesturen heeft daarover een klacht ingediend bij de onderwijsinspectie; de VGS is over hetzelfde onderzoek in gesprek met de inspectie.
Welke stappen?
Tijdig aan de slag dus, maar hoe? Verheldering van de situatie kan helpen. Verschillende scholen vroegen Driestar onderwijsadvies om mee te werken aan die verheldering. Wat gaat de nieuwe wet ons voorschrijven en hoe is het bij ons op school op dit moment gesteld met burgerschapsonderwijs? Daarna is visievorming belangrijk. Het bestuurdersoverleg van het reformatorisch VO heeft een compacte visie beschreven, en ook in het reformatorisch PO wordt daaraan gewerkt. Die visiedocumenten worden aangereikt aan de scholen, maar daar zul je als team wel doorheen moeten kruipen. Is dit ook onze visie en hoe vertalen we die naar onze praktijk?
Daarmee zijn we aan de derde stap: de toekomstige praktijk. Ook daarin kan Driestar onderwijsadvies met de scholen meedenken. Op de website staat daarvoor aanbod voor
po en voor
vo. Momenteel wordt er gewerkt aan een aanbod om burgerschap vanuit de internationale context aan te vliegen, via betrokkenheid op hulporganisaties en contacten met buitenlandse scholen. Tegelijkertijd beseffen we bij Driestar onderwijsadvies heel goed dat een panklaar aanbod niet voor elke school passend is. Misschien is het voor jouw school belangrijk om eerst eens rustig een planmatige aanpak uit te werken en dan pas naar de concrete (les)activiteiten te gaan. Maatwerk is daarbij erg belangrijk. Een school die beseft dat al deze activiteiten direct gelinkt kunnen worden aan de kern van het christelijk-reformatorisch onderwijs, zal daarin willen investeren.
Als je daar eens verder over wilt praten, kun je contact opnemen met
Henk Vermeulen, regisseur identiteit en vorming bij Driestar educatief.