Stormmachtige media 13 september 2017 Door Sjaak Jacobse

“Het KNMI heeft een waarschuwing afgegeven, code oranje”. “De VID verwacht een extreem drukke ochtendspits”. “Aangeraden wordt om, indien het niet nodig is, niet van huis weg te gaan”. Het kan niemand ontgaan zijn dat het vandaag zou gaan stormen. Maar vanmorgen regende het vooral voorspellingen en waarschuwingen. Hoe komt het dat in een tijd dat iedereen vrijwel alle informatie op zak heeft er zo’n behoefte is aan duiding door een autoriteit? En waarom zitten die autoriteiten er daarom ook per definitie naast?

Ik zal het toegeven: ik ben opgegroeid in een gezin waarin vooral geloof gehecht werd aan de voorspellingen van Jan Pelleboer. Als die zei dat het in Zeeland flink kon gaan spoken, dan werd dat heel serieus genomen. In die tijd werden de weerberichten en voorspellingen gemaakt door eerbiedwaardige instituten als het KNMI en Rijkswaterstaat. Als leek was het vrijwel onmogelijk om na te gaan of die de waarheid wel spraken en op een amateur-weerprofeet na nam niemand de moeite om wat zij zeiden te controleren met metingen.

Nu, dertig jaar verder, heeft vrijwel iedereen toegang tot de buienradar en de weervoorspellingen, voor de komende uren tot dagen vooruit. Je kunt zelfs zien welke weerscenario’s er doorgerekend zijn en hoe groot de kans is dat het écht gaat spoken. Je krijgt netjes een uur voordat het gaat regenen een weeralarm op je telefoon. Kortom: iedereen is weerman en weervrouw geworden. En de hoeveelheid aan informatie die wij nu hebben, daarvan kon Jan Pelleboer alleen maar dromen.
 
Het kunnen beschikken over heel veel informatie en het bijna real time kunnen volgen van de weersvoorspellingen en het weer, geven ons blijkbaar nog niet het gevoel dat wij weten wat er komt. Meer dan ooit is er de behoefte aan duiding door ‘autoriteiten’. Als het KNMI geen code oranje ‘afgeeft’ en we zien via Facebook dat er ruiten sneuvelen en mensen gewond zijn, dan heeft het KNMI gefaald.

We leven in een maakbare wereld. We volgen het nieuws bijna real-time. Het geeft ons het gevoel dat we betrokken met alles meeleven, dat we ‘in controle’ zijn. En op het moment dat de werkelijkheid uit de hand dreigt te lopen hebben we behoefte aan autoriteiten die ons geruststellen en de werkelijkheid voor ons duiden. En nadien? Dan zijn wij weer de mondige burger die het beter weet en ziet dat toch alles anders was.

‘Stormmachtige media’ zou je kunnen zeggen. Berichten op sociale media komen snel op, hebben grote invloed op ons gedrag en de manier waarop we als samenleving functioneren en communiceren en worden snel opgevolgd door nieuwe ontwikkelingen. Driestar onderwijsadvies maakt zich daarom sterk voor mediavorming van kinderen en jongeren op school zodat ze kritisch het nieuws volgen, dit kunnen toetsen en zelf in staat zijn om dit te duiden.

Want mensen die met alle winden meewaaien zijn er al genoeg.