“Weet je wat, laten we eens maximaal meebewegen met de wensen van onze leerlingen. Van nu mogen ze op school ‘gewoon’ hun smartphone gebruiken. Een goed begin is het halve werk!” Wat gebeurt er als een school het beleid omgooit en smartphones wél toestaat op school? Chaos? Nee, er komt ruimte om geloofwaardig richting te geven!
Je bent als docent tot op het bot gemotiveerd. Een nieuwe groep in een nieuw jaar. Je hoopt op frisse en uitgeruste leerlingen die weer zin hebben om aan de slag te gaan… Maar realistisch als je bent, verzin je een plan om de eerste ‘balen van dit schoolritme-weken’ goed door te komen. Een leuke introductie, een weggevertje? Of: iets wat de leerlingen al langere tijd graag willen, nu realiseren? Onze buren van het Driestar College hebben dát goed begrepen. Kom leerlingen tegemoet op het gebied waar ze het meest van balen: doe iets positiefs met hun constante smartphonebehoefte. Als ouder ontving ik een keurige brief waarin uitgelegd werd dat elke leerling voortaan op het plein en in de aula zijn gekoesterde bezit mag gebruiken; voor en na schooltijd en ook in de pauze(s). Gejuich bij de leerlingen? Protest van hun ouders? Tieners in de polonaise op het schoolplein en hun ouders op de barricades?
Ik weet natuurlijk niet hoeveel reacties het Driestar College heeft ontvangen. Het is mogelijk dat deze maatregel de sfeer in de eerste weken inderdaad ten goede is gekomen. Mogelijk zijn er postzakken aan bezwaren binnengekomen, maar ik acht de kans groter dat het oorverdovend stil gebleven is. Natuurlijk zal een enkele ouder in de pen geklommen zijn om strengere maatregelen te eisen. Veel ouders zullen na het lezen van de brief hun schouders opgehaald hebben. Eerst mocht hun kind geen smartphone gebruiken buiten de lessen om maar werd het tóch gedaan en meestal gedoogd. Nu mag het binnen duidelijke kaders wél: ‘lood om oud-ijzer’ zou je zeggen.
De stap die het Driestar College bij de start van het schooljaar zette, is op z’n minst tegendraads te noemen. Kort daarvoor had het Franse parlement na persoonlijke bemoeienis van president Emmanuel Macron een wet aangenomen die elk smartphonegebruik door jongeren op school simpelweg verbiedt. Verschillende scholen in Nederland volgden dit voorbeeld: ‘ban de smartphone de school uit’, ‘de leergemeenschap moet weer terugveroverd worden op de oppervlakkigheid’! Ferme taal. Begrijpelijk als je kijkt wat een ‘gedoe’ de smartphone in het onderwijs met zich meebrengt. Toch snap ik de keuze van onze buren wel: een strikte regel als beleid hebben is één ding, maar die handhaven is iets heel anders. Wie van het docentencorps is bereid een maatregel te handhaven die voelt als indringen in de persoonlijke vrijheid van de leerling? En hoe ga je om met onderlinge verschillen? Hoe geloofwaardig ben je als school als je wél een strenge regel hebt, maar er is geen draagvlak om deze te handhaven?
De idealist in mij is voor een smartphonevrije leeromgeving. Om die droom te kunnen verwezenlijken zou een school zich opnieuw moeten uitvinden, zich enkel en alleen richten op single tasking, diepleren, leergesprekken, creatief denken en samenwerken en waar mijmeren en dagdromen een wezenlijk onderdeel zijn van de vorming. Dat vraagt echt leiderschap. Ik zie met belangstelling uit naar een school die deze lijn gaat kiezen en écht tegendraads durft te zijn.
De realist en pragmatist in mij volgt de beweging die Driestar College maakt heel goed. Er is niets zo beroerd als een ‘gedoogbeleid’. Formeel niet willen, maar ook niet optreden. Gedogen maakt je als vormer vleugellam en ongeloofwaardig. Door juist de ruimte binnen de kaders te benoemen maakt het Driestar College het gesprek over gezond en goed gebruik van nieuwe media weer mogelijk. Vanuit dit vertrekpunt kun je tieners aanspreken op hun verantwoordelijkheid en ze eigenaar maken van hun leerproces. Dát is leiderschap tonen. (Voor de ouders die zich zorgen maken: ik verwacht dat deze stap juist een strikter beleid mogelijk maakt en meer rust geeft op school.)
Met het oog op de toekomst had het Driestar College ook een andere stap kunnen overwegen. In de wet die in Frankrijk aangenomen is, zit een duidelijke uitzondering: sta smartphonegebruik toe voor educatieve toepassingen. Dat is écht omdenken: geen smartphone op het schoolplein, maar wél in de klas. Die stap zou passen bij een toekomstgericht mediawijs-beleid waarbij het de ambitie van de school is om leerlingen te vormen om bewust en gezond gebruik te maken van nieuwe media. Je smartphone is immers niet je apparaat voor je ontspanning alleen, maar is een slim instrument dat vraagt om een wijze begrenzing en een bewuste toepassing. Als je als school, samen met de ouders, zo’n cultuur kunt creëren, werk je niet alleen aan segmentering en vaardigheden, maar werk je aan verinnerlijking van waarden.
De eerste stap is gezet en vraagt om een vervolg in de klas. Als ouder én als onderwijsadviseur ga ik dit met belangstelling volgen!
Meer weten over de Mediawijze school? Download onze Whitepaper op deze pagina.