Opnieuw starten met de groep! 14 mei 2020 Door Jan Verburg en Alice Methorst

Wil je : - Het proces van groepsvorming positief beïnvloeden - Kinderen helpen om gemotiveerd aan het werk te gaan - Belang hechten aan prettige omgangsvormen - Zicht krijgen op de werkhouding van je leerlingen na zoveel weken thuisonderwijs - De groep in beeld hebben? Lees dan verder!

We willen je in deze blog helpen om niet in de valkuil te stappen zo snel mogelijk de verschillen tussen de kinderen te gaan minimaliseren. Er schuilt een gevaar in, omdat je überhaupt minder zicht hebt gehad op je leerlingen de afgelopen tijd. Hoe is het met hen én hoe hebben ze zich in de achterliggende weken ontwikkeld? Focus op achterstanden en verschillen zou weleens averechts kunnen werken. Iedereen heeft zich immers ontwikkeld. Dat laatste geeft gelijk een positieve insteek. Zeker nu geldt: eerst relatie en dan prestatie (Vrieze en Van Gennip, 2008)! Richt je op welbevinden en de betrokkenheid van je leerlingen. Toon belangstelling voor dat wat ze buiten school om gedaan hebben in de weken dat ze niet naar school konden. Vraag door op wat en hoe ze geleerd hebben. Je toont daarmee interesse. Je leerlingen voelen zich gehoord. Je creëert eigenaarschap en dat biedt ruimte om te leren en werkt motiverend.

Routine in de groep

Naast deze individuele interesse voor iedere kind is het belangrijk om de routine in de groep weer op orde te krijgen. Dat draagt er aan bij dat kinderen weer met plezier naar school gaan. Daarbij zal jouw geduld bij de inhaalslag die je moet maken met betrekking tot het opnieuw aanleren van routines erg belangrijk zijn. Thuis hoefden je leerlingen geen vinger op te steken, konden ze op ieder moment naar de wc, tussendoor ook even met de Lego spelen en een zakje chips bij rekenen hielp natuurlijk ook! Voor veel leerlingen zullen de gewone schoolse routines een uitdaging zijn. Stel je vanaf het begin net zo duidelijk op als aan het begin van het cursusjaar. Benoem eenvoudige regels als: rechtop zitten en kijken naar degene die praat (zonder zelf te praten).

De gouden weken

De gouden weken voor de herfstvakantie zijn nu veranderd in de laatste gouden weken voor de zomervakantie… De fasen van groepsvorming (forming, storming, norming, performing) lopen nu anders en sneller dan na de zomervakantie, maar houd er rekening mee dat de situatie voor veel kinderen nieuwer is dan aan het begin van dit cursusjaar (Engelen, 2014; Remmerswaal, 2013). De periode dat ze niet op school waren was langer en de klas is nu anders ingedeeld. Ons advies: plaats de fase van norming bewust voor de fase van storming. Dit helpt jou en je leerlingen. Je geeft hen duidelijkheid over de norm die je met elkaar hanteert, zodat je positief kunt samenwerken. 

Dit zou je kunnen doen door:
  • Leerlingen te laten oefenen met geconcentreerd luisteren, door geluiden te maken met allerlei voorwerpen terwijl de leerlingen hun ogen dicht hebben. Je leerlingen moeten dit raden.
  • Drie kinderen te laten vertellen over hoe ze thuis werkten en nu nog werken aan hun schoolwerk. Na deze verhalen stelt de leerkracht vragen aan de andere kinderen over deze drie verhalen. Hebben ze goed geluisterd?
  • Te werken met de ROVER! R = rechtop zitten O = ogen en oren open V = vragen stellen E = even knikken als je het begrijpt R = reageren.
  • Kinderen te helpen om aan te haken op wat de ander zegt. Geef hier zelf duidelijke voorbeelden van. Nodig hen expliciet uit om op jou te letten. Laat in je eigen leerkrachtgedrag voorbeelden zien van verbinding in de communicatie, maar ook voorbeelden van ‘langs elkaar heen praten’. Laat je groep ervaren. Wat vind je fijn, waarom? Wat niet?
  • Aandacht te besteden aan complimenten geven. Hoe deed je dat ook alweer? Help de kinderen door zelf het sprekende voorbeeld hierin te zijn. Hoe concreter hoe beter.  Niets is zo goed voor de motivatie als welgemeende complimenten die iedereen hoort (Clarke, 2016)!

Weer een groepsgevoel creëren

Hoe krijg je van al die verschillende eilanden weer een wij-land? Je leerlingen moeten weer aan elkaar wennen. Ze kwamen elkaar ook niet tegen op de club, de muziekschool, de kerk of tijdens het sporten. Als leerkracht heb je de mogelijkheid om opdrachten aan te bieden die de cohesie positief beïnvloeden.  

Dit zou je kunnen doen door:
  • Lekker fysiek en ervaringsgericht bezig te zijn op het schoolplein. Dit helpt enorm! Denk aan activiteiten als: Wasknijper afpakken, Driehoek tikken, Handje duwen, etc. (Grol, 2018)
  • Open, eerlijk en nieuwsgierig elk kind te ontvangen en hen te stimuleren om ook met aandacht te luisteren naar elkaar. Welbevinden staat voorop. Dat willen we toch? Weer met plezier naar school. Je kunt dit een handje helpen door de kinderen een verhaal te laten schrijven of tekenen over een grappige of gekke situatie. Denk aan de broer die een tondeuse kocht, tutorials bekeek op YouTube en toen bij zijn vader aan de slag ging…
  • Te variëren op het bovenstaande door na 5 min het verhaal door te geven en de ander verder te laten schrijven. Na 5 min opnieuw doorgeven!
  • Kinderen de opdracht meegeven om in een schoenendoos op zijn kant,  hun ‘thuiswerkplek’ na te laten maken met allerlei gevonden voorwerpen. Deze schoenendozen kunnen ze op school verder afmaken. De schoenendozen worden opgestapeld achterin de klas en zo kan iedereen bij de ander ‘thuis meekijken’!
  • Goed na te denken over de kinderen die altijd al behoefte hadden aan speels contact met jou. Hoe speel je daar handig op in?

Hoe is het gedrag in de klas?

Ben je ook benieuwd naar de werkhouding van je leerlingen na al die weken thuis werken? Is er sprake van  een Growth of Fixed mindset? Denk hierbij aan de kinderen die altijd met hun vinger in de lucht zaten, ook direct na jouw uitleg… Zijn ze gegroeid in doorzettingsvermogen of geven ze nog eerder op en zorgt dit voor nog sterker leerkrachtafhankelijk gedrag? Denk samen met de leerling na wat nodig is in deze nieuwe situatie (Clarke, 2016).  Betrek hen hier zelf actief bij. Dat kan goed door middel van een kindgesprek. In onze handreiking kind- en oudergesprekken staan voorbeeldvragen die je hierbij kunnen helpen. Ten slotte, wees er alert op dat kinderen thuis misschien wel sneller ‘aan de beurt’ waren dan op school. Wees daarom alert op het opbouwen van uitgestelde aandacht. 

Wat heb jij nodig?

Last but not least: Wat heb jij nodig om weer te kunnen starten met je groep?! Je hebt veel werk moeten verzetten de afgelopen tijd en van bijkomen in de vakantie was mogelijk ook niet echt sprake. Kinderen voelen feilloos aan hoe jij voor de klas staat. Hopelijk vind je tijd en ruimte om hier met je team aandacht aan te besteden. De Bijbelstudie van Bram de Muynck kan je hierbij helpen.

De onderwijsadviseurs van Driestar onderwijsadvies helpen je graag om de draad weer op te pakken. Kijk voor tips en handreikingen ook op www.driestar-educatief.nl/onderwijsadvies-op-afstand. Wil je nog meer verdieping dan kan ook het onderzoekscentrum van dienst zijn.

Deze blog is geschreven door Jan Verburg en Alice Methorst (beide onderwijsadviseur) met medewerking van Neely Anne de Ronde (onderzoekscentrum).

Bronnen:
  • Clarke, S. (2016). Leren zichtbaar maken. Rotterdam: Bazalt educatieve Uitgaven.
  • Engelen, R. van (2014). Grip op de groep. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff.
  • Grol, E. van (2018). Ruimte voor jezelf en ruimte voor de ander. Apeldoorn: Grol weerbaarheid.
  • Remmerswaal, J. (2013). Handboek groepsdynamiek. Amsterdam: Boom/Nelissen.
  • Vrieze, G. en Gennip, H. van (2008). Wat is de ideale leraar? Nijmegen: ITS.