Luisteren is geestelijke gastvrijheid 28 november 2018 Door Jan Noteboom

Meester Johan heeft een gesprek met de moeder van Lynn over problemen van haar dochter in de omgang met de andere kinderen. Meester Johan geeft eerst zijn visie op wat er aan de hand is. Als hij zijn verhaal beëindigt, vraagt hij: “Hoe kijkt u hier tegenaan?” Vervolgens zwijgt hij en kijkt moeder vriendelijk aan. Nu kan de moeder van Lynn zeggen wat zij ervan vindt. Leren luisteren is belangrijk voor leerkrachten, blogt Jan Noteboom.

In gesprek met ouders is luisteren niet het enige dat leraren moeten doen. Maar misschien wel het belangrijkste. Luisteren is meer dan wachten tot de ander uitgepraat is om vervolgens jouw punt te kunnen maken. Luisteren zegt iets over hoe serieus je een ouder neemt. Henri Nouwen noemt luisteren een soort geestelijke gastvrijheid. Je hebt alle aandacht voor de ander. Je bent betrokken op diegene en stelt je voor hem of haar open.

Verstaan

Dat gaat lang niet vanzelf. Daar kies je bewust voor. Net zoals meester Johan. Hij kiest ervoor om eerst zijn verhaal aan moeder te vertellen. Daar zal hij zijn reden voor hebben gehad.  Daarna nodigt hij moeder uit om te zeggen wat zij ervan vindt. Hij doet dat door een belangstellende vraag te stellen en haar vriendelijk aan te kijken. En dan zwijgt hij … Hij probeert ‘te verstaan’ wat moeder zegt met haar taal én lichaam. Want als hij daarna weer goed aan wil sluiten bij (het verhaal van) moeder zal hij actief moeten luisteren.

Sensitief en responsief

In het praktijkboek ‘Even over mijn zoon, juf …’ stel ik dat de communicatie van een leraar met ouders sensitief én responsief moet zijn. Responsief ben je als je aansluit bij de gevoelens en mening van de ouders. Je reageert adequaat op wat zij zeggen. Daardoor merken ouders dat ze begrepen worden. Dat geeft hun vertrouwen en het helpt om een open gesprek te voeren. Overigens, aansluiten is niet altijd hetzelfde als het met ouders eens zijn!
Pas als je sensitief bent kun je responsief reageren. Sensitief ben je als je gevoelig bent voor signalen van de ouders tijdens de interactie. Je merkt op wat er aan de hand is en laat merken dat je hun boodschap ontvangt. En die houdt vaak meer in dan de concrete situatie waar het in het gesprek over gaat.

Leren luisteren

De Bijbel zegt: ‘Wie antwoord voordat hij geluisterd heeft, het is hem tot dwaasheid en schande’ (Spreuken 18:13). Het gaat er dus om dat we leren luisteren. Anders loop je het gevaar iets dwaas te zeggen. Je kunt pas iets zinnigs zeggen en een passend antwoord geven als je goed geluisterd hebt. Luisteren doe je met je oren, met je ogen en vooral met je hart.

Bestel het boek ‘Even over mijn zoon, juf. Communiceren met ouders in het basisonderwijs’ in onze webwinkel. Dit boek helpt jou als (aanstaande) leraar een visie te vormen over je contacten met ouders en het geeft praktische handreikingen bij verschillende soorten gesprekken die je met hen voert. De opdrachten, onderzoeksvragen  en bijbehorende videobank maken het boek heel geschikt om in professionele leergemeenschappen of in teamverband te gebruiken. Onderstaande video is hiervan een voorbeeld.