Leerlingen op én in beeld 27 mei 2020 Door G. (Gerrald) van Beek

Van ‘hard zwoegen’ tot en met ‘coronavakantie’, dat is ongeveer het spectrum waarbinnen de ervaringen van middelbareschoolleerlingen zich bewegen. Aan de ene kant zijn er de leerlingen die hun schoolwerk afmaken tot het einde van de middag. Aan de andere kant zitten de leerlingen die ’s ochtends inloggen in de schoolomgeving, hun brood klaarmaken en naar hun bijbaantje vertrekken.

En zoals zo vaak bij uitersten: de grootste groep zit hier ergens tussenin. De meeste leerlingen zijn echt wel bereid hun plaats in te nemen in de digitale klas, een opgenomen filmpje te bekijken en het bijbehorende huiswerk te maken.

Tot zover eigenlijk helemaal geen verschillen met de periode vóór corona. Ook deze periode had een bandbreedte van ijverige leerlingen tot en met notoire spijbelaars. Toch zijn er wel degelijk verschillen!

Komt de leerstof wel over?

De grootste uitdaging waar middelbare scholen voor staan is de mate waarin de leerstof ook daadwerkelijk overkomt (ook wel de transfer genoemd). Vrijwel alle docenten die ik spreek hebben vragen als ‘Hoe weet ik nu of mijn leerling het begrepen heeft’ of nog erger ‘Volgt mijn leerling de les wel?’
 
Kernvragen waarvoor je als leraar bent opgeleid. In de oude situatie ging je dan op zoek naar mogelijkheden om de motivatie en betrokkenheid te vergroten. Je kon dan goed putten uit het ARCS-model (Attention Relevance Confidence Satisfaction) model van John Keller. Je probeerde de aandacht te trekken, de relevantie aan te tonen, leerlingen vertrouwen en voldoening te geven. Kortom, tal van mogelijkheden om je expertise, geleerd in je opleiding uiteen te zetten. Feitelijk maak je hier het onderscheid tussen het docentschap en het geven van een presentatie.
 
Maar nu is het anders: de leerling is vooral óp beeld in plaats van in beeld. De gevolgde opleiding en opgedane ervaring ten spijt; we zullen het vooral moeten doen met de intrinsieke motivatie van de leerling. Terwijl we ondertussen hopen op voldoende ontwikkeling en technische ondersteuning van de grote techbedrijven.

Transfer op beeld

Toch denk ik niet dat we het zo somber moeten inzien. De techniek en docentvaardigheden zijn geen tegenstellingen maar kunnen elkaar juist versterken. Zo zijn er bijvoorbeeld in Teams tal van werkvormen mogelijk om de ‘Attention’ en ‘Relevance’ te vergroten. Ook andere platforms lenen zich hier uitstekend voor. Maar hiervoor gelden wel twee belangrijke voorwaarden;
  1. De aanpak van het team moet éénduidig zijn. Ook onder docenten zijn er grote verschillen in aanpak. Voor de leerling is het van groot belang hierin goed af te stemmen wat van hen wordt verwacht, maar ook waarom. Dit zal ongetwijfeld de ‘Relevance’ verhogen
  1. De didactische vaardigheden van de docent. Heel belangrijk is de afweging wat wel, wat niet digitaal. Maar vooral: welke tools zet ik in om de transfer bij de leerling tot stand te laten komen?
Inzetten op deze instrumenten maakt dat een leerling ook ín beeld raakt in plaats van alleen op beeld.

Graag denk ik met je mee om deze voorwaarden nog steviger neer te zetten. Dit kan individueel, maar ook in groepsverband. Neem daarvoor contact met mij op.