Emma studeert Pedagogiek bij Driestar hogeschool. Tijdens haar studie krijgt ze te maken met tal van onderwerpen die zorg voor jeugdigen betreffen. Een daarvan is het signaleren en melden van kindermishandeling. Deze blog schrijft ze voor leraren die het vermoeden hebben dat een van hun leerlingen mishandeld wordt.
Jos is een jongen bij jou in de klas. Hij komt regelmatig op school met blauwe plekken op zijn armen. Als je vraagt wat er is gebeurd, krijg je ontwijkende antwoorden over valpartijen. Deze week komt Jos op school met een coltrui aan. Een coltrui met 20 graden is toch wel warm, denk je. Tijdens de gymles doet Jos zijn coltrui uit en zijn gymshirt aan. Je ziet een spoor van blauwe plekken in zijn hals. Het laat je niet los. Kan het zijn dat er sprake is van kindermishandeling? Hoe kom je daar achter en wat kan je ermee doen?
Onvrijwillig
Kindermishandeling is een thema dat je vaak terug ziet komen in de media. Als het over dit thema gaat, is het handig om scherp te hebben wat de definitie van kindermishandeling is. Bij kindermishandeling gaat het om een minderjarige die wordt bedreigd of op gewelddadige manier wordt behandeld. Dit wordt gedaan door de ouders of door andere personen om het kind heen die een machtspositie hebben. Het kind moet iets onvrijwillig ondergaan. Door de mishandeling kan het kind ernstige schade oplopen, zowel fysiek als psychisch. Kindermishandeling is een vorm van huiselijk geweld en is strafbaar.
Soorten kindermishandeling
Kindermishandeling komt in veel vormen voor. Het kan gaan om lichamelijke mishandeling, waarbij een kind fysiek schade wordt aangedaan. Het is ook mogelijk dat een kind emotioneel wordt mishandeld. Daarnaast valt verwaarlozing op lichamelijk of emotioneel gebied ook onder kindermishandeling. Als laatste is seksueel misbruik een vorm van kindermishandeling.
De Nationale Prevalentiestudie Mishandeling schatte in 2017 dat er in Nederland zo’n 90.000 tot 127.000 kinderen per jaar slachtoffer zijn van kindermishandeling. Dat betekent dat ongeveer 3 procent van de kinderen wordt mishandeld. Doordat het lastig is om de precieze cijfers boven tafel te krijgen, is het heel waarschijnlijk dat er nog veel meer kinderen worden mishandeld dan uit dit onderzoek is gebleken.
Stappenplan signaleren en melden kindermishandeling
Met zoveel slachtoffers per jaar zul je in je werk ongetwijfeld te maken krijgen met een kind dat thuis mishandeld wordt. Hoe kom je erachter of een kind thuis te maken heeft met mishandeling en, belangrijker nog, wat doe je dan? De afgelopen periode hebben wij het hierover gehad bij de opleiding Pedagogiek. Hieronder een paar concrete tips die ik jou wil meegeven:
- Pak de Richtlijn Kindermishandeling erbij en lees deze door. Hierin staan concrete handvatten voor het omgaan met kindermishandeling.
- Ga in gesprek met een kind als je vermoedt dat er sprake is van kindermishandeling. Vraag hoe het thuis gaat en of je iets voor het kind kunt betekenen. Geef aan dat het kind je alles mag vertellen. Soms komt het verhaal dan al naar boven.
- Beloof een kind nooit om zijn geheimen niet door te vertellen. Als er echt sprake is van kindermishandeling mag dit geen geheim blijven en kun jij je belofte niet houden. Biedt het kind veiligheid, maar ga niet akkoord met geheimhouding.
- Ga in gesprek met ouders over de signalen die jij hebt opgevangen. Vraag in het gesprek met ouders hoe het gaat met de opvoeding, of ze tegen dingen aanlopen en peil in hoeverre de signalen die jij hebt opgevangen kunnen wijzen op mishandeling. Deel open je zorgen met ouders, maar doe dit ook heel zorgvuldig. Het kan zijn dat je zorgen ongegrond zijn.
- Bij een vermoeden van kindermishandeling is het binnen het onderwijs, de jeugdhulpverlening en de kinderopvang verplicht om te werken met de meldcode. Die kun je hier bekijken, of download de handige app via Google Play Store of App Store. Houd je aan de stappen die de meldcode voorschrijft. Op internet zijn deze stappen uitgebreid te vinden, indien gewenst met hulpvragen en tips voor gespreksvoering. Sla geen stappen over en houd nauwkeurig een dossier bij waarin je de signalen van onveiligheid vastlegt.
- Heb je te maken met een casus waarin er (mogelijk) sprake is van kindermishandeling, overleg dan altijd met collega’s (stap 2) of andere professionals (stap 4; maar: het is handig en fijn om tijdens het hele traject te overleggen). Bespreek de casus met een gedragswetenschapper of met de aandachtsfunctionaris huiselijk geweld binnen jouw organisatie. Je kunt altijd bellen met Veilig Thuis voor advies.
- Blijf in contact met ouders tijdens het doorlopen van de stappen van de meldcode. Dit kan moeilijk zijn, maar zorg dat ouders weten waar je mee bezig bent. Een uiteindelijke melding bij Veilig Thuis zonder medeweten van de ouders kan een heel gezin kapot maken.
Openheid
Tot slot: Denk ook aan jezelf. Het kan veel met je doen als je bezig bent met de meldcode rondom huiselijk geweld en kindermishandeling. Praat erover met collega’s. Geef openheid over wat het met je doet en schaam je vooral niet voor de emoties die naar boven komen.