Dopamine, een stofje in onze hersenen, is in de juiste hoeveelheden cruciaal voor het leren van onze leerlingen. Wanneer komt dat stofje vrij en welke rol heb jij als leraar daarin?
In mijn vorige blog over de BETT, de innovatie ICT-gerichte beurs in Londen, schreef ik dat een goede voorbereiding het halve werk is. En, zo blijkt, zelfs bij een goede voorbereiding kom je voor aangename verrassingen te staan. Nee, nu heb ik het niet over de goede koffie bij de Costa-stands. En ook niet over de warme broodjes – inclusief een duurzaam warmhoudtasje. Ik heb het over een lezing op een vroege woensdagochtend die ons als deelnemers bijzonder aansprak. In deze blog neem ik je mee in het tweede deel van onze ontwikkelreis.
Welbevinden en betrokkenheid. Bekende termen? Voor veel mensen in het onderwijs wel. Dit zijn voor Zien! dé graadmeters die aangeven of de leerling in staat is om te profiteren van het onderwijsaanbod. Tijdens een van de vele lezingen in het gigantische ExCel-beursgebouw neemt dr. Andrew Curran ons mee in het vraagstuk hoe emotionele betrokkenheid tijdens het leerproces de kans op succesvol leren significant verhoogd. Je begrijpt dat onze interesse gewekt was.
Twee neuronen met daartussen neurotransmitters
Wanneer komt dopamine vrij?
Voordat Curran dit vraagstuk beantwoordt, neemt hij ons kort mee in de basisanatomie van onze hersenen: het ingenieuze systeem in onze bovenkamer, dat zo’n 20% van onze energie verbruikt en slechts krap anderhalve kilo weegt. Ons brein is onderverdeeld in een aantal delen, ook wel ‘kwabben’ genoemd. Ieder van deze kwabben bestaat uit een heleboel zenuwcellen die met elkaar in verbinding staan. Deze zenuwcellen noemen we ook wel neuronen. Die neuronen ‘praten’ met elkaar door kleine stofjes los te laten en deze door te sturen naar een ander neuron. Deze stofjes noemen we ook wel de neurotransmitters. Hoe vaker de neuronen met elkaar praten door middel van de neurotransmitters, hoe sterker het netwerk wordt wat zij vormen. Vergelijk het met leerlingen in de klas: zij maken contact door met elkaar te praten, door gebaren te maken of door te schrijven (de functie van neurotransmitters). Als leerlingen vaker met elkaar praten, worden ze op termijn misschien wel vrienden (en vormen ze een klein netwerk).
Een van die neurotransmitters, dopamine
, is in de juiste hoeveelheden cruciaal voor het leren van de leerling en komt bijvoorbeeld vrij bij de anticipatie op beloning. Denk bijvoorbeeld aan een complimentje na een goed antwoord of een goede poging bij een moeilijke rekensom. Waarom dopamine belangrijk is? Het zorgt voor een goede concentratie, denkvermogen en faciliteert zo het leerproces. De omgeving en situatie waarin de leerling leert, is dus van groot belang!
Wat betekent dit voor mij als leraar?
Bij dit leerproces en bij het vormgeven van de omgeving is de ondersteuning door de leraar cruciaal. Curran noemt een drietal randvoorwaarden die bij deze ondersteuning belangrijk zijn:
- Zorg ervoor dat de leerling zich betrokken voelt op de taak. Belangrijk daarbij is om de leerling actief te houden zodat hij in een flow komt. Dat leidt tot een gevoel van begrepen worden door de leerling.
- Zorg voor een sfeer van vertrouwen en veiligheid. Dat leidt tot zelfwaardering bij de leerling.
- Geef de leerling bevestiging en toon en oprechte interesse in hem of haar. Dat leidt tot zelfvertrouwen bij de leering.
Curran stelt deze termen als basisvoorwaarden om tot succesvol tot leren komen. Met andere woorden: de combinatie van begrepen worden, zelfwaardering en zelfvertrouwen leidt tot betrokkenheid van de leerling. Die betrokkenheid leidt weer tot de optimale dopamineniveaus bij de leerling die noodzakelijk zijn om tot een effectief leerproces te kunnen komen. Currans advies: wees als leerkracht écht betrokken op je leerling, luister écht en probeer de leerling écht te begrijpen. Dat is cruciaal voor het leerproces!
Meer informatie
Heb je vragen naar aanleiding van dit artikel? Neem dan even contact op via e-mail.