Het kloppend hart van Dordt 5 maart 2020 Door H. (Henk) Vermeulen

Tijdens de reformatieherdenkingen was er veel aandacht voor de waarde van onze belijdenisgeschriften voor onderwijs en opvoeding. En als de herdenkingen voorbij zijn? Henk Vermeulen schrijft in deze blog over voortgaande bezinning op belijdenis en onderwijs.

In de afgelopen jaren was er een reeks van herdenkingen van belangrijke gebeurtenissen uit de kerkgeschiedenis. Onder de verzamelnaam ‘Refo 500’ dachten we terug aan de reformatie en in 2018 en 2019 werden we regelmatig herinnerd aan de Dordtse synode die 400 jaar eerder plaatsvond. Vanuit Driestar educatief vroegen we aandacht hiervoor middels de publicatie van Dordt dichtbij, de Dordtse Leerregels in de school. Hoe gaat het verder nu het stof van al die herdenkingen is neergedaald?

Dordtse Leerregels in de school

Ook ik deinde mee op de herdenkingsgolf. We waren in de Dordtse Augustijnerkerk en ik sprak over de Dordtse Leerregels in de school. Het was een historische plek, maar het was geen historische uiteenzetting. Ik wilde het kloppend hart van de Leerregels laten ervaren. En toen bleken die oude teksten allerlei onderwijsgerelateerde vragen op te roepen. Wat moet je zeggen tegen ouders die het verkeerde gedrag van hun zoon vergoelijken met de opmerking: ‘Als God in z’n leven komt, zal het wel veranderen.’? Is de boodschap van de Bijbelvertelling ‘vraag maar veel om een nieuw hart’, of mag je meer zeggen tegen je leerlingen? Of een vraag als: De Dordtse Leerregels houden wedergeboorte, geloof en bekering bij elkaar. Hoe functioneert dat bij jou als leraar in je dagopening of in je gebed? En verbind je een gesprek met een leerling over zijn gedrag ook met die Bijbelse kernwoorden?

Spiegel en schuurpaal

We ervoeren daar in die oude Dordtse kerk dat zulke vragen van fundamenteel belang zijn voor het christelijk onderwijs. Nu de herdenkingen voorbij zijn, mogen de belijdenisgeschriften uit de grondslag van de scholen niet terug de la in. Ze kunnen nog steeds dienen als spiegel en schuurpaal. De Dordtse Leerregels gaan onder andere over een Bijbelse visie op prestatie en genade. Hoe werkt dat door in mijn onderwijs? De Leerregels gaan over gerechtigheid, verzoening en vergeving. Daarmee roepen ze niet alleen vragen voor mijn persoonlijk leven op, maar ook voor mijn professionele leven als docent. Wordt het pedagogisch klimaat in mijn klas inderdaad gestempeld door gerechtigheid, verzoening en vergeving?

Onderling gesprek

Zulke vragen kun je individueel overdenken, maar voor het onderwijs is het zeker zo vruchtbaar als je daar met je collega’s over praat. Daarom namen we in Dordt dichtbij niet alleen kleine liturgieën op (die bijvoorbeeld gebruikt kunnen worden bij de opening van een vergadering), maar ook gespreksvragen. Kijk elkaar eens in de ogen en vraag in hoeverre er in jouw spreken verwondering en blijdschap doorklinkt als je het met leerlingen over het Evangelie hebt.

Op websites van scholen lees je over de belijdenis van de verdorvenheid van de mens. Ergens anders op diezelfde website gaat het over autonomie en ontwikkeling van leerlingen. Die twee dingen lijken op de website nauwelijks iets met elkaar van doen te hebben. Dordt dichtbij stelt de vraag in hoeverre die belijdenis van de menselijke verdorvenheid doorwerkt in je omgang met de leerlingen en hoe zich dat verhoudt tot je visie op ontwikkeling van kinderen. De Leerregels houden bij elkaar dat wij mensen door de zonde verdorven zijn én dat gevallen mensen opvoedbaar zijn. Ze gebruiken zelfs een humanistisch klinkende
term als het ‘licht der natuur’! De belijdenis van de menselijke verdorvenheid komt dus niet in mindering op de taak die je als opvoeder hebt. Je draagt bij aan het vormingsproces van leerlingen, en je beoogt ermee dat ze op een goede manier hun plek in de maatschappij kunnen innemen. Blijkbaar gaan de Leerregels ervan uit dat er ondanks de zonde een leefbare samenleving mogelijk is.

Hoe ijveriger wij…

Ook na de herdenkingsjaren doen we de belijdenis en het christelijk-reformatorisch onderwijs tekort als we die belijdenis alleen als formele waakhond in de grondslag van de scholen opnemen. Elke leraar wordt opgeroepen een concrete verbinding tussen belijdenis en lespraktijk tot stand te brengen. De schrijvers van de Dordtse Leerregels hadden hoge verwachtingen van leraren die op die manier hun taak vervullen: ‘Want door de vermaningen wordt de genade meegedeeld; en hoe ijveriger wij onze taak vervullen, des te heerlijker vertoont zich de weldaad van God Die in ons werkt. Dan gaat Zijn werk het beste voort.’ (DL III/IV art. 17)
 
Bestel Dordt dichtbij in de webwinkel van Driestar educatief.