6 manieren om nepnieuws te herkennen 29 mei 2017 Door Wim van den Bosch, onderwijsadviseur

Hieronder staat een bericht dat rondgaat op Facebook. Gaat het hier om nepnieuws of berust het bericht op waarheid? Hoe kom je hierachter? En niet onbelangrijk: hoe leer je de kinderen in jouw klas onderscheid te maken tussen echt en nep nieuws?


Nepnieuws of fakenieuws krijgt op dit moment veel aandacht in de media. Onderzoeken tonen aan dat meer dan tachtig procent van de jongeren nepnieuws niet herkent. Gedeeltelijk heeft dit te maken met het feit dat hun brein nog niet volledig is ontwikkeld. Voor een groot deel komt dit echter ook omdat ze onvoldoende zijn toegerust om een kritische houding te hebben tegenover het nieuws dat via (sociale) media tot ze komt. Vandaar de oproep aan scholen om hierin verantwoordelijkheid te nemen en ook op dit gebied aan de slag te gaan met mediawijsheid bij jongeren.

Wat is nepnieuws?

Nepnieuws heeft meestal als doel om geld te verdienen of om de publieke opinie te beïnvloeden. Een bericht waarop veel geclickt wordt, levert geld op. Een bericht kan ook bedoeld zijn om het product of de dienst van de concurrent zwart te maken. Verder kan nepnieuws er voor zorgen dat meningen worden beïnvloed. Onder andere in verkiezingstijd wordt hier gretig gebruik van gemaakt en ook kritische lezers kunnen daar onbewust het slachtoffer van worden.

Tips voor je leerlingen: hoe herken ik nepnieuws?

Stel jezelf bij een nieuwsbericht altijd de volgende zes vragen:
  1. Wat is de bron van het bericht?
    Op welke website staat het bericht? Is dit van een gerenommeerde nieuwssite die zich houdt aan de journalistieke regels?
  2. Wat is het doel van de auteur? Wat wil hij ermee bereiken?
    Iedere auteur heeft een doel met het creëren van een bericht. Is het de bedoeling om je te overtuigen, of is het zijn doel om aandacht te vragen voor een bepaald onderwerp? Alleen het achterhalen van doel is soms al genoeg om een bericht te waarderen of te duiden.
  3. Kan ik dit bericht ergens verifiëren?
    Zijn er andere websites die hetzelfde nieuws brengen? Een bericht dat enkele uren oud is en maar op één website staat, is waarschijnlijk nep.
  4. Wanneer is het bericht geplaatst?
    Wellicht gaat het om oud nieuws dat opnieuw wordt verspreid.
  5. Wat staat er nog meer op de website?
    Gaat het om een politiek bericht op een website die normaal gesproken berichten plaatst over entertainment? Is het een website met satirische berichten en columns?
  6. Heb ik het hele artikel gelezen?
    Sommige mensen lezen alleen de kop en de eerste paar regels van het bericht. Als je het hele artikel leest, wordt het soms al snel duidelijk dat het om onzin gaat.

Onzindetector

Hoe ontwikkel je een bij kinderen en jongeren een antenne voor nepnieuws? Het Media Attitude Model helpt bij het zoeken naar het antwoord op deze vraag. Van belang is in ieder geval om niet alleen kennis over te dragen over de materie, maar ook om kinderen ervaring op te laten doen, zodat ze zelf kritische leeshouding kunnen ontwikkelen. Vraag gerust een van onze adviseurs om hierin mee te denken.