"Als je verlangt naar iets wat je al hebt dan hoef je niks meer. Dan heb je meer rust."
April is de Maand van de Filosofie. Het thema is Rust. Bovenstaande uitspraak van een kind past daar goed bij.
Kunnen kinderen filosoferen dan?! Volgens kinderen zelf wel: ‘Filosoferen hoef je niet te leren, dat kunnen we al. Dat kan iedereen.’
‘Iedereen kan leren filosoferen en verder nadenken dan hij normaal zou doen. Je leert dan eigenlijk beter denken. Dat is best handig. En nuttig!’
Het onderwijs is zo antwoord- en kennisreproductiegericht dat vrij nadenken over filosofische vragen door kinderen (en leerkrachten) in eerste instantie nogal eens als niet nuttig wordt gezien. Na een aantal filosofeersessies verandert dit standpunt vaak, ze gaan inzien dat soms de reis belangrijker is dan de bestemming. Sterker nog: de bestemming hoeft niet eens altijd bereikt te worden. Deze week omschreef een groepje kinderfilosofen de filosofielessen als fijne hersenkrakers. Dat je eens doordenkt en niet zomaar iets aanneemt.
Filosoferen is iets wat je met de hele klas kunt doen. Je hebt er namelijk geen kennis voor nodig, alleen je hoofd. Iedereen heeft een hoofd. Of je nu dyscalculie, dyslexie of iets anders hebt. Kinderen leren zelf tot inzichten te komen, gewoon door te redeneren. Hun woordenschat en mondelinge taalvaardigheid groeit, ze leren beter naar elkaar luisteren, vragen aan elkaar stellen, onder woorden brengen wat ze denken, hun eigen ideeën uiten en hun mening formuleren. Je leert kinderen op een heel andere manier kennen. En het kan zomaar zijn dat heel andere kinderen nu eens aan het woord komen dan in een normaal gesprek.
Zeker voor slimme kinderen kan filosoferen een verademing zijn, omdat zij uit zichzelf vaak al blijven denken over vragen waar geen antwoorden op zijn.
Het vereist voor leerkrachten wat oefening om filosofische vragen te stellen, en om een andere rol aan te nemen tijdens het gesprek. Je weet bij de start van een gesprek tenslotte net als de kinderen ‘niets’ en daar moeten jijzelf en de kinderen aan wennen. Maar: ‘iedereen kan leren filosoferen’. En er zijn heel veel hulpmiddelen die het jou als leerkracht makkelijker maken.
De mediatheek heeft ze>>>
Binnenkort worden er nog meer producten toegevoegd, dus houd de catalogus in de gaten.