‘Het profiel van de christelijke leraar. Welke indruk laat jij achter?’ Met dit thema gingen zo’n honderdvijftig docenten uit basis- en voortgezet onderwijs aan de slag op het symposium van het lectoraat Christelijk leraarschap. Met elkaar dachten we na over de vraag wie je bent al christelijke leraar. Hoe zit het met de indruk die jij achterlaat bij je leerlingen? Hieronder enkele impressies geschreven door verschillende deelnemers.
Lezing dr. Bram de Muynck
Bram de Muynck begon zijn lezing met een bezinnend moment. Ieder moest in één woord opschrijven welke indruk je als leraar dacht nagelaten te hebben bij je leerlingen. Daarna hield Bram ons de spiegel voor aan de hand van Timotheüs 3:17. Paulus vraagt volledige toewijding, ook van ons als leraren. Die volledige toewijding komt tot uiting in hart, hoofd en handen, die samen een geïntegreerde eenheid moeten vormen. Bram liep deze trefwoorden met ons langs, ondertussen presenteerde hij ook onderzoeksresultaten van het lectoraat. Hij vertaalde deze resultaten naar concrete tips, waar ieder direct mee aan de slag kan. Bij het trefwoord hart kregen we bijvoorbeeld de tip mee om in elk geval één keer per maand met het team een Bijbelstudie te houden. Bij het trefwoord hoofd, het onderscheidingsvermogen, gaf Bram de tip om je regelmatig te verdiepen in het gedachtegoed van onze voorgangers. ‘We staat op de schouders van reuzen!’ De door het lectoraat ontwikkelde pedagogische canon leent zich daar heel goed voor. Bij het trefwoord handen gaat het om onze praktijk en uitstraling naar onze leerlingen. Een gelovige houding is daarbij onmisbaar. Benut de gouden momenten, waarin in de interactie tussen leraar en leerling ineens iets kan oplichten wat de tijd ver overstijgt. Het opent een venster op de hemel. Mijn gepensioneerde collega die naast me zat, vertrouwde me na afloop toe, dat Bram het verlangen had wakker geroepen om weer voor de klas te mogen staan. Een mooi compliment !
Lezing prof. dr. Wim van Vlastuin
Deze woorden, die ik u heden gebied, moeten in uw hart zijn. (Deuteronomium 6:6 HSV). Geen betere beschrijving voor het profiel van een christelijke leraar dan deze, aldus de hoogleraar dr. W. van Vlastuin. Apart? Nee, Vlastuin wees erop dat Mozes met zijn dood en afscheid voor ogen de leiders van Israël en het volk zelf deze belangrijke boodschap meegeeft. Wij zouden iets verwachten als een strategisch beleid, plannen en aanpakken. Nee, deze woorden, Gods leefregels, die zo heerlijk starten met de verlossing, toen uit Egypte, in het hart van Gods volk. Let op het belang dat de Schrift aan ons hart geeft. De moderne en postmoderne mens weten dat ook en stellen met de verinnerlijking die daar heeft plaatsgevonden de zaken scheef en de mens centraal, aldus dr. Vlastuin. Hoe komen die woorden in ons hart? Door te luisteren, luisteren naar de stem van de levende God vanuit de Schriften. Door de opstanding van de Christus en door zijn verlossing. Zijn werk maakt de geschiedenis één en de natuur tot schepping en herschepping. Deze woorden in ons hart, dat heeft effect. Als het woord in ons hart zit, dan zit het overal. Overal is Gods heerlijkheid en grootheid, tot in het kleinste grassprietje. Zeker is daar ook de gebrokenheid en het zuchten van een schepping als in barensnood. Maar ligt achter barensnood niet de belofte van nieuw leven? Ons vreemdelingschap is geen kramp, maar wordt veroorzaakt door dit uitzicht en verlangen naar wat God geeft en gaat geven. Wie zo luistert, zal er van spreken in heel zijn onderwijs. Aldus dr. Van Vlastuin.
Lezing prof. dr. David Smith
De lezing van David Smith begint met een citaat van Jerome Bruner: ‘pedagogy is never innocent. It is a medium that carries its own message’. Een keuze voor een didactische aanpak vertelt hoe je denkt over het leerproces.
Neem bijvoorbeeld een les over de ‘sabbath’. Als we hierover spreken en lezen, maar vervolgens voorleven aan studenten om non-stop te werken, denken ze dat dit normaal is. Een collega van David Smith paste zijn praktijk aan: hij gaf de studenten elke week een opdracht die ze voor zaterdagavond moesten inleveren, terwijl de nieuwe opdracht pas op maandagochtend beschikbaar was: sabbath in de praktijk. Dit soort voorbeelden zoeken we: hoe betrekken we onze studenten in christelijke praktijken? David gebruikt drie principes waarmee je de lespraktijk kunt veranderen (www.whatiflearning.co.uk):
Anders kijken: hoe ben je een christelijke leraar? Ben je een natuurkunde docent die vooral denkt aan de leerresultaten en cijfers, of een natuurkunde docent die – ook - wil realiseren dat de klas een christelijke leergemeenschap is waar leerlingen elkaar helpen?
Gewenste betrokkenheid: een christelijke school vroeg een tiener-student om veel huiswerk te doen, met als resultaat dat ze de hele avond alleen in haar kamer zat. Is dat wenselijk voor een christelijk gezinsleven? Als alternatief werd huiswerk gekozen dat ouders betrekt bij allerlei vragen en taken.
Opnieuw vormgeven van de praktijk: welke plaatjes gebruik je, welke groepsopstelling kies je, waar sta je in de klas, etc. David Smith bekritiseert naar aanleiding van een tekstboek-fragment de verwachting dat wiskunde alleen voor abstracte en financiële zaken is. Het gaat ook over berekeningen in de praktijk van alle dag, voor hulpverlening etc.
Gevaar is dat het vertellen van een christelijke boodschap zonder aanpassing van de praktijk overkomt als ‘vreemd’, als 'een voetbalwedstrijd met commentaar op een tenniswedstrijd'. Een advies van David Smith: vorm als docenten een leergemeenschap. Ontmoet elkaar in een kleine groep elke maand en deel goede ideeën. Zo kun je werken aan een christelijke onderwijspraktijk.
Workshop Arno Bronkhorst
Kernwaarden, hoe houd je ze levend in de praktijk van elke dag? Arno Bronkhorst trok met zijn workshop nogal wat leidinggevenden. Wie worstelt niet met de vraag om confessie en professie duurzaam te verbinden binnen een christelijke school? Natuurlijk zijn daar de stappen van elk team. Samen doordenken, verwoorden en plannen opstellen, het in praktijk brengen en alles weer evalueren en bijstellen. Steeds die rode draad terug laten komen. Bronkhorst en zijn team voegen er wel wat aan toe. Visualisaties, afspraken, ouderavonden, de schoolkrant zijn onder andere aspecten die dit alles ondersteunen. Kunstwerken in de hal, de placemat op elk bureau met de algemene doelstellingen en 33 persoonlijke aandachtspunten die afgesproken zijn, het gesprek met de ouders, thematieken in de schoolkrant zetten een ontwikkeling in positieve zin in gang. Het schoolteam richtte zich in zes bijeenkomsten onder leiding van een predikant op thema’s als het gebed, identificatiefiguur, doop, verbond, inlijving, etc. Het team besprak met elkaar het venster over J.H. Gunning uit de Pedagogische Canon. Voor sommigen best wel pittig. Daarnaast bespreken ze met elkaar tijdens een vergadering een paragraaf uit het boek van Prof. G. Wisse, ‘Droefheid naar God’. Allemaal activiteiten op de Wittenberg die er voor zorgen dat de formele en informele gespreken gevuld zijn en steeds weer met de belangrijke vraag eindigen: wat betekent dit alles voor mij en voor de leerlingen? Dit laatste, het samen delen en de uitkomsten op de werkvloer zelf, geeft de meeste stimulans.
Workshop Bastin Romijn
De workshop "Vanuit het begin' werd geleid door Bastin Romijn. Hij nam de deelnemers mee in zijn Kosmos-project over de boom, dat hij ontwikkeld heeft voor zijn cluster 4-groep op de Samuëlschool in Gouda. Bastin omschrijft zijn projecten als een kenniscluster van lessen waarin allerlei levensthema’s aan de orde komen met de Bijbel in de hoofdrol. Hij voert het project uit tijdens de uren die voor wereldoriëntatie op het rooster staan. Als het past bij de voortgang van het project bespreekt hij bepaalde onderdelen uit het project ook tijdens b.v. de godsdienstles of de tekenles. In het project zijn de leervragen van leerlingen sturend (hoewel je als docent die leervragen soms moet oproepen). Zo krijgt het project in de samenwerking van leerkracht en leerling zijn vorm, die van te voren niet (helemaal) vaststaat. Het interessante van het project is dat hier niet alleen lesinhouden, maar ook een didactiek getoond wordt die duidelijk christelijk geïnspireerd zijn.