Het is pauze op school. Verschillende leraren zitten al aan de koffie als een collega binnenkomt: moe, bleek. Collega’s denken in eerste instantie dat hij ziek is. Ze worden snel uit hun droom geholpen. Deze pedagogisch sterke leraar heeft het na twee uur werken al helemaal gehad.
Belangstellend horen zijn collega’s het verhaal. Een van zijn leerlingen, we noemen haar maar even Marjoke, kwam al helemaal opgefokt op school. Eigenlijk heeft hij nog geen les kunnen geven, omdat het merendeel van zijn tijd in dit ene meisje is gaan zitten. Ja, hij weet: dit meisje heeft oppositioneel opstandig gedrag (ODD). Meestal lukt het hem wel om haar op een goede wijze te begeleiden. Maar vanmorgen … En straks is de pauze afgelopen en begint het verhaal weer van voren af aan.
Terecht staat bij passend onderwijs de leraar centraal. Maar dit voorbeeld illustreert dat zelfs de meest vakbekwame leraar het niet alleen kan. Hij heeft anderen nodig. Zijn collega’s in het team. Collega’s die samen een team vormen. Tenminste, als het goed is.
Zijn collega’s luisteren. Ze zijn betrokken. Ze ‘verstaan’ hem. En na een poosje zegt een van hen: “Weet je wat? Ik neem haar straks wel mee naar mijn klas. Zorg jij voor wat werk?” Al samen pratend en denkend wordt dit de oplossing voor na de pauze. “Wat fijn, dat je dit wilt doen! Dan kan ik de rest van de groep weer even op orde brengen en aan het werk gaan. Tussen de middag zal ik dan met Marjoke een gesprek voeren en als het even kan, komt ze ’s middags weer terug in de groep.”
In dit voorbeeld voelt niet alleen de groepsleraar, maar het hele team zich verantwoordelijk voor deze leerling met een speciale onderwijsbehoefte. Juist dat blijkt belangrijk te zijn voor het welslagen van passend onderwijs, blijkt uit studies naar succesvolle factoren in een teamcultuur. Dan ontstaat er een cultuur op school waarin leraren op elkaar terug kunnen vallen als ze merken dat ze (tijdelijk) vastlopen in het ondersteunen van een leerling. Die gezamenlijke opdracht richt dan het handelen van een team. Dan zoek je voor en met elkaar naar mogelijkheden om een kind in de kleine samenleving van de school een plaats te geven.
Na de schooldag praten de teamleden nog even na. Marjoke heeft een moeilijke morgen gehad, maar de leraar heeft uit het gesprekje met haar wel begrepen hoe dat kwam. ’s Middags ging het gelukkig stukken beter met haar en met hemzelf.
Om passend onderwijs succesvol te maken heeft een leraar dus een passend team nodig. Een team dat zich kenmerkt als professionele leergemeenschap. Dat uit zich niet alleen in het beschrijven van een collectieve ambitie, maar vooral in elkaar ondersteunen en leren van elkaar. Hoe ga jij om met moeilijk gedrag? Hoe pas jij de instructie aan als het niveau te hoog of te laag is? Enzovoort. Daarbij is een passende leider, die oog heeft voor leraren die moeilijkheden ervaren bij het toepassen van passend onderwijs en hen goed kan begeleiden, onmisbaar. Een passend team met een passende leider zijn onmisbaar bij het groeien als passende leraar.
Binnen het lectoraat Passend leraarschap doen we onder andere onderzoek naar de vraag hoe een schoolteam ondersteunend kan zijn voor iedere leraar binnen het team in het kader van passend onderwijs. In 2015 hopen we groepsinterviews met schoolteams te houden. Dit doen we aan de hand van de kenmerken binnen een teamcultuur die volgens eerdere studies succesvol blijken. We willen daarmee zicht krijgen op hoe deze kenmerken in de onderwijspraktijk doorwerken. De goede voorbeelden die daarmee naar boven komen, kunnen andere teams helpen om te groeien als professioneel team, dat passend wil zijn voor elke leraar en ieder kind.
De meester fietst om vijf uur naar huis. In gedachten speelt deze dag zich nog een keer af. Moe maar voldaan komt hij thuis: dankzij zijn collega’s is het vandaag toch gelukt. En gelukkig, Marjoke ging als blij meisje om half vier naar huis.