Wie is baas over Facebook? 18 september 2014 Door S.M. (Steef) de Bruijn, lector lectoraat Nieuwe Media

“We want to give you the power to share.” Met deze woorden veroverde Facebook in korte tijd de sociale mediamarkt en het publieke domein. Wat zijn de gevolgen van tien jaar liken en linken? Steef de Bruijn en Henrieke van Dam dachten en spraken hierover op The Third Argumentor Conference in Oradea, Roemenië.

De conferentie werd van 4 tot 6 september georganiseerd door de Partium Christian University van Oradea, in samenwerking met twee Hongaarse universiteiten: de Sapientia Hungarian University of Transsylvania en de University of Debrecen. Op de internationale conferentie kwam de invloed van Facebook op tal van onderzoeksterreinen ter sprake.
 
Oversharing
Het medium werd aangeduid als de existentie van de postmoderne waarden van de huidige tijd: Facebook is een virtuele wereld waarin het individu, de vrijheid en de macht om zelf te (re)produceren centraal staan. Door er gebruik van te maken, doen we mee aan de verspreiding van deze postmoderne waarden.
 
Een Hongaarse onderzoeksgroep verdeelde de Facebookgebruikers aan de hand van onderzoeksresultaten in vijf profielen: de meest actieve gebruikers, de jongste gebruikers, jonge private gebruikers, de minst actieve groep van ‘familiegebruikers’ en de jongeren die Facebook gebruiken om eenzaamheid te verdrijven. In al deze groepen komen twee vormen van overdaad voor: de kwantitatieve en de kwalitatieve ‘oversharing’. In het eerste geval plaatst de persoon veel te veel berichten, bij kwalitatieve oversharing geeft iemand teveel bloot van zichzelf.
 
Spanningen
Op de vraag naar de betekenis van moderne media in ons leven kunnen tal van antwoorden worden gegeven, zo bleek tijdens de conferentie. Economische voor- en nadelen van Facebook werden besproken, de opmars en (non)acceptatie van drogredenen op sociale media werden voor het voetlicht geplaatst. Facebook werd daarnaast beschreven als een op zichzelf staande uitbreiding van ons brein: personen gebruiken Facebook om connecties te maken en te onderhouden maar tegelijk leert Facebook ons hoe wij moeten redeneren en het selecteert voor ons welke advertenties wij onder ogen krijgen. Britse wetenschappers lieten aanvullend zien hoe Facebook de tijdlijn van gebruikers manipuleert. 
 
Zij wezen ook op een andere sociologische betekenis van het medium. Uit een studie van de onderzoekers bleek dat Facebook voor veel gebruikers een medium vol spanningen is. Enerzijds biedt het tal van mogelijkheden om jezelf te presenteren en contacten te onderhouden, anderzijds blijft het posten van zoveel persoonlijke informatie op de ondoorzichtige site een risico. Een van de ondervraagde personen zei daarover: “Sociale media zijn zo overheersend, ze weten precies wat je denkt, welke kleding je draagt, welke boeken je koopt. Ik vind dat beangstigend.”
 
Mediawijs
Steef de Bruijn sprak op de conferentie over zijn tegenhanger van de 21st-century skills. Hij presenteerde een aantal persoonlijke, cognitieve, sociale en organisatorische attituden die een goede basis bieden om kinderen en jongeren te leren hoe zij op een wijze manier met Facebook en andere (sociale) media kunnen omgaan. Henrieke van Dam bouwde verder op dit model door te spreken over de interventie #SeeYou2Learn. Bij deze interventie wordt WhatsApp ingezet om de mediawijsheid en leermotivatie van middelbare scholieren te verhogen. Voor het Lectoraat Nieuwe media in vorming en onderwijs was de conferentie een bijeenkomst om kennis te delen en kennis te verbreden.