Werkdruk leraren meer dan te weinig handen in de klas 18 mei 2017 Door dr. Neely Anne de Ronde-Davidse

De werkdruk bij leraren door de invoering van passend onderwijs kan weggenomen worden door de inzet van bijvoorbeeld klassenassistenten. Zij kunnen extra begeleiding geven aan leerlingen die dat nodig hebben. Daarvoor pleit de Algemene Onderwijsbond (AOB). Toch red je passend onderwijs niet alleen met meer handen in de klas.

Afgelopen zaterdag besteedde Nieuwsuur aandacht aan de toegenomen werkdruk die leraren ervaren sinds de invoering van passend onderwijs. De drie leraren die aan het woord kwamen, vertelden dat de tijd die zij moeten besteden aan het toegenomen aantal zorgleerlingen in het reguliere onderwijs ten koste gaat van de ‘gemiddelde’ of ‘stille’ leerling. Aan het einde van de dag vragen ze zich regelmatig af: heb ik iedereen wel echt gezien vandaag? 

Zorgleerlingen?

Mevrouw Liesbeth Verheggen, voorzitter van de AOB, gaf in de uitzending aan dat er geld op de plank blijft liggen en noemde nog een ander probleem: het geld voor zorgleerlingen wordt niet eerlijk verdeeld. Een school krijgt budget op basis van het totaal aantal leerlingen, niet op basis van het aantal zorgleerlingen. Dat zou anders kunnen. Voor de volledigheid: het gaat hier om het basisbudget voor iedere school, niet om extra ondersteuning die je via het samenwerkingsverband kunt krijgen. De AOb benoemt dat er geld moet komen voor de inzet van extra klassenassistenten op scholen waar veel zorgleerlingen zijn.

Naar mijn mening ontbreekt er iets in de redering. Want wat is een zorgleerling? En waarom bieden we passend onderwijs? Artikel 24 van de UN convention on the Rights of Persons with Disabilities geeft aan dat inclusief onderwijs een recht is van mensen met een beperking. Dat recht bevordert gelijke behandeling, gaat discriminatie tegen en draagt bij aan hun integratie in de samenleving. Passend onderwijs gaat dus om een dieper liggend ideaal: iedere leerling heeft ontwikkelingsmogelijkheden, hoe beperkt soms ook. Uitgaan van ontwikkelingsmogelijkheden legt minder nadruk op verschillen tussen leerlingen. Het labelen van leerlingen maakt verschillen juist groter. Bovendien loop je er bij het labelen ook tegenaan dat een leerling voor de ene leraar een zorgleerling kan zijn en voor de andere leraar niet. 

Verwijspercentage s(b)o en inclusieve scholen

Maar er speelt meer. Uit het laatste rapport van de onderwijsinspectie blijkt dat het aantal verwijzingen naar het s(b)o sinds de invoering van passend onderwijs tegen de verwachting in slechts licht is gedaald. Toch ervaren leraren werkdruk als gevolg van meer zorgleerlingen in de klas. Zijn we anders naar leerlingen gaan kijken? Labelen we een leerling sneller als een zorgleerling?

Wat in ieder geval een rol speelt, is dat de ene school of leraar beter is toegerust om aan een verscheidenheid aan onderwijsbehoeften tegemoet te komen dan de andere. Er zijn scholen die naar tevredenheid (vrijwel) inclusief werken. Dat lukt niet met alleen wat extra handen in de klas. Het lukt omdat de hele cultuur van de school gericht is op inclusief denken. Deze schoolteams staan open voor iedere leerling. De leerling in groep 1 is ook de verantwoordelijkheid van de leraar in groep 8. In vergaderingen is tijd voor intervisie en scholing vindt plaats op basis van eigen leerbehoeften. Geen cursus voor het hele team over dyslexie, maar coaching in de klas rond een thema waar jij als leraar tegen aanloopt. 

Naar een inclusieve cultuur

Zo’n cultuur creĆ«er je niet van de ene op de andere dag. Daar is tijd voor nodig. Het begint bij de vraag waarom je passend onderwijs biedt. Doe je het omdat het moet, of kijk je naar het dieper liggende inclusieve ideaal en wil daarvoor je onderwijs hervormen? Extra handen, mits goed geschoold, kunnen daarbij zeker helpen, maar zijn geen garantie voor een lagere werkdruk. Verlaging van de werkdruk zit meer in de mate waarin je je ondersteund voelt door je schoolteam. Als je bij hen je hart kunt luchten, samen met hen kunt nadenken over waar je tegenaan loopt, wat je wilt en wat je daarvoor nodig hebt, dan kom je verder. Na verloop van tijd kan een leraar dan wel zeggen: ik geloof dat ik iedereen echt gezien heb vandaag.

Bekijk ook onze themapagina Passend onderwijs. Daar zie je alle thema's waar Driestar onderwijsadvies jouw school mee kan helpen. 
 
Dit artikel verscheen eerder in het Nederlands Dagblad.