Socialiseren!? 2 juli 2015 Door Aris de Pater, lid kenniskring lectoraat Christelijk Leraarschap

‘Kwalificeren én socialiseren vormen de hoofdfuncties van iedere school.’ ‘Elke school dient leerlingen voor te bereiden op vervolgonderwijs en/of toekomstige arbeid door de daarvoor benodigde kennis en vaardigheden over te dragen. Scholen vervullen daarnaast een socialiserende functie: zij zijn immers ook opgericht om leerlingen voor te bereiden op deelname aan de samenleving, door hen te vormen in waarden, normen en attitudes die daarvoor nodig zijn.’ Twee citaten uit het rapport ‘Leraar zijn’ van de Onderwijsraad (2013).

Verbinding met de samenleving

Voorbereiden van de leerlingen op hun deelname aan de samenleving is dus een belangrijke functie van de school. Hoe krijgt die voorbereiding gestalte op christelijke en reformatorische scholen? Het is de verantwoordelijkheid van de schoolleiding om deze functie van de school gestalte te geven. De schoolleiding kan bepalen hoe zij dat vorm wil geven en wat ze de kinderen mee wil geven en wat de inhoud van die voorbereiding is, maar de daadwerkelijke voorbereiding gebeurt in de klas door de leraar. Dat betekent dat die leraar moet weten hoe die samenleving in elkaar zit en wat hij daarvan de kinderen op hun niveau moet leren. Hoe kan hij anders de kinderen voorbereiden op hun deelname? Maar kennis van de samenleving op zich is niet voldoende. Het gaat ook om het normeren! Hoe moeten we de samenleving en de ontwikkeling daarin duiden? Duiden in de zin van ‘betekenis geven’. De leraar moet dus de samenleving ‘verstaan’. Maar hoe kan hij de samenleving verstaan zonder een kader? De christelijke leraar is degene die de verbinding (op het niveau van het kind) moet leggen tussen de grondslag van de school en de samenleving en de ontwikkelingen binnen die samenleving.

Kost tijd!

De vraag dringt zich echter op in hoeverre leraren dat kunnen en daarvoor de tijd krijgen. Immers, een leraar is een drukbezet persoon. Het lesprogramma zit vol. De doelen moeten gehaald worden! De resultaten mogen niet achterblijven. Tijd is dus een belangrijk aspect. Maar daarnaast ook interesse en betrokkenheid. In hoeverre zijn wij (ik wijs niet naar de leraren, maar naar allen die dagelijks bij het onderwijs aan ‘onze’ kinderen betrokken zijn) in staat om de samenleving en de ontwikkelingen te duiden? Daarvoor is kennis nodig van zowel de samenleving als van waaruit wij willen normeren, namelijk de grondslag van onze school. Dat vergt onderzoek, dat ‘kost’ tijd en dat vraagt om hulp! 

Duiden

Binnen het lectoraat Christelijk Leraarschap wordt hier aandacht aan besteed. Binnen het deelproject ‘Duiden’ wordt onderzoek gedaan naar de wijze waarop dat duiden vorm en inhoud moet krijgen, wat een leraar daarvoor nodig heeft, wat de schoolleiding daarvoor moet ‘faciliteren’ en wat daarvoor tijdens de opleiding (en daarna..!!) aan scholing nodig is. Sprekende voorbeelden kunnen de schoolleiding en leraren daarbij helpen.

Opdracht

Doel is dus om schoolleiding en leraren te helpen die functie van socialiseren inhoud en vorm te geven, in het besef dat het draait om de rol en houding van de leraar. Wat neemt hij mee uit zijn opleiding als het gaat om de christelijke visie op onze samenleving? Hoe ‘doorkneed’ is hij in de Bijbel en de gereformeerde belijdenis? Hoe leest hij de krant? Verdiept hij zich in achtergronden? Vragen die ongetwijfeld reacties oproepen als ‘Ook dat er nog bij? Waar haal ik de tijd vandaan?’ Dat is zeer begrijpelijk. Toch is het noodzakelijk om hier als school en leraar mee bezig te zijn of te gaan. We doen het namelijk in de eerste plaats niet omdat de Onderwijsraad dat als een functie van de school ziet, maar omdat we onze leerlingen willen vormen om als christen hun taak te vervullen in onze complexe, seculiere en goddeloze samenleving. Is dat niet onze opdracht vanuit Schrift en belijdenis?