“Voluit in de remmen, beste Sander!” Het was een harde roep die een tijdje terug klonk in de Tweede Kamer in een debat met staatssecretaris Dekker. De reden? Ouders zijn ondergesneeuwd in de ontwikkelingen rondom passend onderwijs, de leraren vragen zich af wat hun boven het hoofd hangt en de vraag leeft: wordt de leerling er beter van?
Door Jan de Waard, lid van de kenniskring Passend leraarschap
“Sander, zet hem op; de eindstreep wordt best gehaald. Plankgas!” Deze aansporing klinkt net zo stevig. De reden? Er is al zo veel werk verricht, de plannen bevinden zich in een eindstadium, scholen hebben elkaar gevonden, afspraken worden gemaakt, processen worden uitgelijnd.
Je merkt de verschillen waarschijnlijk wel op. Enerzijds horen we een opklopte successtory als het gaat om processen, organisatie en dergelijke. Anderzijds wordt er een opgefokt treurspel opgevoerd als het gaat om de figuranten: kind, leerkracht en ouder.
Voluit in de remmen?
Voluit in de remmen vergroot het risico op ongelukken. Achteropkomend verkeer zou niet alert genoeg kunnen zijn en knalt op de voorganger. Het leed is niet te overzien.
Plankgas dan maar?
Plankgas gaan is eveneens vol van risico. Met oogkleppen doorrazen beperkt het overzicht. De bestuurder ziet te laat obstakels en zorgt ervoor dat het achteropkomend verkeer echt uit het zicht raakt.
Wat dan?
Ik denk dat we de weg moeten vervolgen alsof we aan het trainen zijn voor ons rijexamen. We moeten het doel voor ogen houden: we wíllen passend onderwijs. Het is ook wat inhoud betreft niets nieuws. Op de scholen wordt namelijk al volop in allerlei vormen passend onderwijs gegeven. Iedereen die stelt dat er bij de finish van het invoeringstraject – beter gezegd bij de start van de invoering – iets nieuws ontstaat, is de beste chauffeur die aan de kant van de weg staat te roeptoeteren hoe het zou moeten, maar zelf niet deelneemt aan het verkeer. Dus: we moeten het doel voor ogen houden.
Rustig gas blijven geven
Dat betekent: vooruit blijven gaan! Rustig gas blijven geven. Geen gehaast, dat is nergens voor nodig. We doen immers al aan passend onderwijs! Zo druk hoeven we ons nu ook weer niet te maken. Onze leraren staan helemaal niet op achterstand; ze hebben al stevig het stuur in handen.
Natuurlijk, niet iedereen is even lang op weg. Anderen hebben het stuur steviger in handen, omdat ze al meer ervaring hebben of gewoon omdat ze enthousiast worden van deze ontwikkeling. Het kan vanuit een diepe overtuiging zijn: passend onderwijs ga ik dóén en ik houd rekening met al de weggebruikers met wie ik te maken heb.
Helaas gebeurt het soms ook dat het de leraar gewoon niet lukt om zijn voertuig – zichzelf – op de weg te houden. De kennis ontbreekt, de vaardigheid is er niet, of de juiste attitude is afwezig. Veel zijn het er gelukkig niet. Zij zijn ook niet ons referentiekader. Je weet wat er met dergelijke chauffeurs gebeurt: of ze halen hun proeve van bekwaamheid niet – dat heeft zeer verre de voorkeur – of ze ontvangen een ontzegging om het ontvangen bewijs van bekwaamheid – maar wat is dat eigenlijk voor bewijs – niet meer in praktijk te mogen brengen.
Volgt iedereen?
We moeten ook steeds goed in de spiegels kijken. Volgt iedereen nog? Het kind, de ouders, de leraren, de directie, enzovoort. Observeer goed, want als zij niet meegaan, dan kom je ook niet bij je doel. Voor hen en met hen doe je het immers. Wordt de afstand groter? Signaleer het, maar maak er geen drama van:
Rem af, maar blijf in beweging en kijk of ze weer aanhaken: geef tijd. Lukt dat niet: sta stil en wacht tot ze weer aangehaakt zijn. En is de uitputting te groot? Steek dan eens even achteruit.
Of je nu afremt, even stil gaat staan, achteruit moet steken of juist lekker gas kunt blijven geven: vraag je steeds af:
1. Wat hebben ouders nodig om te blijven volgen?
2. Wat heb ik als leraar nodig om passend onderwijs aan te kunnen?
En niet in het minst: Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de jongens en meisjes van mijn school er beter van worden?