Brakend en lijkbleek tref ik hem aan. Zijn hoofd tussen zijn knieën. Als ik vraag wat er is, kijkt hij mij aan met bloeddoorlopen ogen: “Meneer, laat me heel even met rust. Ik moet zo weer verder. Maar geef me even tijd om op adem te komen, please?” Zwaar ademend zit hij daar, zichzelf moed insprekend: “Ik moet dit doen, ik kan ze niet in de steek laten.”
Even later gaat hij het schoollokaal weer in. Daar zit een groepje jongens met verbeten gezichten achter een groot scherm. Het geluid is overweldigend; een kakofonie van ratelende mitrailleurs, ontploffende granaten en vooral het hartverscheurende gekreun en gegil van mensen. De beelden tonen grijs, grauw en kil. Verbijsterd sta ik naar dit groepje te kijken. Waarom doen ze dit? Doen ze dit voor de lol? Wat is er aan de hand? Achter mij gaat de deur open. Hun geschiedenisdocente stapt binnen. Ook zij observeert dit groepje. Dan vertrouwt ze mij toe: “Deze jongens maken hun profielwerkstuk over de Eerste Wereldoorlog. Ik heb ze gevraagd om zich eerst in te leven in de hopeloze situatie van soldaten in de frontlinie. Ze moeten nu in blokken van vier uur Verdun spelen. Dit zullen ze nooit vergeten.”
Wreed spel
Ik zie ze nog voor me; de grauwe, schokkerige filmbeelden van loopgraven vol water. En tussen de gesneuvelde soldaten ontzettend veel ratten en enkele hologige bange soldaten. Mijn romantisch beeld van ‘oorlogje spelen’ was voorgoed ten einde. Ik kon me bijna de stank voorstellen.
Deze week was het 100 jaar gelden dat de Eerste Wereldoorlog beëindigd werd. In dat kader hoorde ik een interview met drie Nederlandse gamebouwers die niet zo lang geleden een ‘levensecht spel’ gebouwd hebben over de slag bij Verdun. De verslaggever die dit spel mocht spelen vond het zoveel anders dan een ‘gewone’ shooter. Het spel geeft je een gevoel van zinloos neermaaien van mensen en van je eigen kwetsbaarheid. In dit spel bestaan geen superhelden, maar alleen verliezers die sneuvelen. Soms zelfs door een verdwaalde kogel van je eigen kameraden. De spelmaker legde uit dat dit exact de opzet van de game was: niet een heldhaftig verhaal van supersoldaten die winnen, maar de ervaring dat elke meter terreinwinst één mensenleven betekende. Het spel wilde de gruwelijke wereld van de loopgravenoorlog dichtbij brengen. ‘Serious gaming’ zou je kunnen zeggen.
Serious gaming
De slag bij Verdun tart alle bevattingsvermogen. Op een slagveld van nog geen tien bij tien kilometer 700.000 doden, gewonden en vermisten die zinloos vielen in een prestigeslag tussen twee grootmachten.
Mijn geschiedenisdocent in havo 2 vond het, al was filmkijken toen nog écht niet de standaard, belangrijk dat wij zouden weten hoe de Eerste Wereldoorlog in de praktijk geweest was. Inmiddels is de techniek zo ver ontwikkeld dat serious gaming de mogelijkheid biedt om een stap verder te gaan in ervaringsgericht leren: je kunt de hopeloze strijd vanuit de loopgraaf met je oren, ogen en handen meemaken. Serious gaming is in opmars. Bedrijven gebruiken dit om te oefenen met calamiteiten, maar ook in het onderwijs kan deze techniek ingezet worden om de leerstof te verbeelden.
Mediawijsheid
Pleit ik ervoor om Verdun na te spelen? Nee, als je Verdun inzet als geschiedenisdocente kun je weleens het tegengestelde effect bereiken. Het spel is zó levensecht dat het de duistere kant van ons bestaan laat zien: plezier beleven aan moorden. Spanning opzoeken in het gezicht van een ‘dood’ die ons toch niet echt kan bedreigen, is een levensgevaarlijk spel. Verdun is, ondanks de gruwelijke opzet, een spel wat diverse keren bekroond werd en wat in enkele maanden meer dan 350.000 keer over de toonbank ging. Niet vanwege de educatieve waarde, maar om het meest primitieve in de mens te botvieren.
Gaming is een van de vijf themalijnen in de Stappmethode. Een goed spel heeft heel veel educatieve waarde en is een mooie manier om je ontspanning in te vullen. Via ons mediawijsheidsaanbod willen wij kinderen en jongeren vormen om goede keuzes te maken. Hoeveel tijd mag een spel jou kosten? Wat doe je als een spel botst met Bijbelse waarden? Waarom voel jij je aangetrokken tot die game waarin je doet wat God verboden heeft? Vorming rondom games is essentieel. Het leven is geen spel, maar een spel kan wél je leven verwoesten.