Praat met je kinderen over seks voordat Dylan Haegens dat doet 23 november 2017 Door Henrieke Hoogendijk, mediapedagoog

Ga er maar van uit dat kinderen van tien jaar en ouder al op internet in aanraking zijn gekomen met blootfoto’s of seksualiteit. Welke seksuele vorming krijgen kinderen online mee en hoe kunnen opvoeders hierin een tegenwicht bieden? Henrieke Hoogendijk geeft vijf tips.

‘Praat met je kind over seks voordat internet het doet.’ Met deze treffende leus startte SIRE in 2014 een campagne om ouders bewust te maken van de beelden die (jonge) kinderen op internet tegenkomen. In 2017 is de leus niet minder actueel. Recent kwam het kenniscentrum Rutgers met nieuwe cijfers naar buiten. 66 procent van de kinderen tussen 9 en 12 jaar ziet weleens beelden van blote mensen of van mensen die seks hebben. De meeste van deze kinderen zien die per ongeluk, als ze op zoek zijn naar iets anders. Een derde van de kinderen komt ermee in aanraking doordat een vriendje of vriendinnetje ze laat zien.

Subtiele beïnvloeding

Verwonderlijke cijfers? Niet als we bedenken dat er elke veertig minuten een pornofilmpje wordt geproduceerd in alleen al de Verenigde Staten. Naar schatting bevat een derde deel van alle websites porno. Naast twee informatieve websites staat dus één pornosite. Een site vol teksten en beelden die de prachtige gave van seksualiteit vermorzelen en overschaduwen met zonden. Toch is het te gemakkelijk om het verwrongen beeld dat kinderen via media meekrijgen over seksualiteit alleen af te schrijven aan de porno-industrie. De seksuele vorming die internet meegeeft komt ook van veel dichterbij. Het is belangrijk dat we onze ogen openen voor juist deze subtiele beïnvloeding.

Dingen die je moet weten voor de eerste keer

Bekende vloggers, belangrijke opinieleiders voor onze kinderen, helpen opvoeders graag om over seksualiteit te praten. Zo postte vlogger Dylan Haegens een vlog over “tien tips voor de eerste keer”. Een groot deel van de kinderen heeft bij het aanklikken van de video geen idee waarover dit filmpje gaat. Tijdens het kijken van de vlog ontdekken ze dat hier een spannend en interessant thema aan bod komt: over wat jongens en meiden met elkaar doen. Doormailen maar naar klasgenootjes, want dit is grappig! En zo blijft deze vlog één van de meest bekeken filmpjes van Dylan Haegens.

Porno is het niet, het filmpje van Dylan. Wel wordt er op een lacherige manier uitgelegd hoe je voor het eerst geslachtsgemeenschap hebt met elkaar. En daarbij is het volstrekt normaal dat dit rond je vijftiende plaatsvindt. Het is aannemelijk dat deze expliciete seksuele vorming een nog veel grotere invloed heeft op onze kinderen dan de foto van de blote vrouw waar ze per ongeluk op stuiten.
Op bepaalde punten is de invloed van vloggers positief. Dylan Haegens heeft al jaren een vaste relatie met zijn Marit en dat de twee elkaar lief vinden laten ze in veel dingen merken. Tegelijk krijgen alle jonge kijkers de boodschap mee dat seks en condooms daar vanzelfsprekend bij horen. Ook al horen kinderen in hun opvoeding een tegengeluid, dan nog is de vlog van hun grote vriend Dylan Haegens een belangrijk punt in hun seksuele vorming. Het Bijbelse beeld over de waarde van seksualiteit begint barsten te vertonen.

Vijf opvoedtips over media en seksualiteit

De beschikbaarheid van internet stelt ons als opvoeders voor een prangende vraag: willen wij dat onze kinderen gevormd worden door de entertainment industrie of geven we hen vanaf het begin van hun leven een seksuele vorming mee vanuit Gods Woord? Zelfs als we duidelijke grenzen hebben getrokken in mediagebruik, zelfs als we een goed filter op de laptop hebben geïnstalleerd, zelfs als we zeker weten dat onze kinderen nooit in aanraking komen met seksualiteit op internet, dan nog moeten we deze vraag ter harte nemen. Want de praktijk leert steeds weer dat de werkelijkheid ons inhaalt, dat kinderen veel meer zien en lezen op internet dan wij ook maar kunnen denken. Het zijn die kleine druppeltjes die de steen uithollen.

Wat kunnen opvoeders concreet doen aan seksuele vorming?

1. Laat seksuele opvoeding niet over aan internet

Span je als opvoeder in voor seksuele vorming nog voordat je kinderen zelfstandig gebruikmaken van internet. Vertel kinderen vanaf hun peuter of kleutertijd hoe ze met hun lichaam mogen omgaan, wat hun ‘privé’ is en hoe je je eigen grenzen aan kunt geven. Schuw gesprekken over verliefdheid, relaties en geslachtsgemeenschap niet. Een lopend gesprek hierover geeft dat kinderen hun vragen aan jou durven stellen en het voorkomt dat zij online zullen zoeken naar de betekenis van woorden of naar foto’s die bij de woorden horen.

2. Verbind het spreken over seksualiteit en media aan de Bijbel

Seksualiteit is een prachtig geschenk van de Schepper. In een liefdevolle relatie die uitloopt op een huwelijk komt die seksualiteit tot zijn recht en tot bloei. De Bijbel spreekt hier open en positief over. Daarom mogen wij dat thuis richting onze kinderen ook doen. Toen we de gave van seksualiteit van de Schepper kregen, ontvingen we er ook een opgave bij: dat we er invulling aan geven binnen de grenzen die God Zelf ons gegeven heeft. Die grenzen gelden ook op internet. Vertel deze aan kinderen en leef kinderen voor in het positief spreken over seksualiteit.

3. Zorg voor een goed filter op media-apparatuur

Neem de verantwoordelijkheid om te zorgen voor een zo veilig mogelijke internetomgeving. Het aanbrengen van een internetfilter is daarbij een eerste vereiste. Werk tegelijkertijd aan een sfeer van transparantie in het gezin: we zijn open over ons mediagebruik en vertellen onze misstappen aan elkaar, zodat we elkaar kunnen helpen. Een filter kan dit nooit vervangen. Besef dat gezinsleden nog altijd onverwachts in aanraking kunnen komen met seksualiteit op internet.

4. Baken de mediawereld van kinderen af

Kinderen hebben grenzen nodig, want die kunnen zij zelf nog niet stellen. Gezien vanuit hun ontwikkeling is het onverstandig om hen ongelimiteerd te laten dwalen in een grote wereld als internet. Installeer apps of snelkoppelingen op de bureaublad van het kind en maak duidelijke afspraken over wat wel en wat niet gedaan wordt. Duidelijkheid kan veel negatieve momenten voorkomen. Leer een kind ook om gericht informatie te zoeken op internet. Leer de kenmerken van een goede informatieve website aan. Hoppen van hyperlink naar hyperlink is niet verstandig. Moedig in plaats daarvan het gebruik van een goede zoekmachine aan.

5. Benadruk dat kinderen altijd naar je toe komen als ze ‘bloot’ of seks hebben gezien

Kinderen weten niet altijd wat ze moeten doen op het moment dat ze op seksueel getinte beelden stuiten. Uit het genoemde onderzoek van Rutgers blijkt dat de meerderheid van de kinderen (55 procent) de beelden weg klikt, maar pas nadat ze even naar de beelden hebben gekeken. 28 procent van de kinderen heeft er vervolgens nooit wat over verteld aan ouders. Voor seksuele vorming is het juist belangrijk dat een volwassene kinderen helpt om de beelden te verwerken en ze te kaderen in een goede kijk op seksualiteit. Vertel daarom expliciet aan kinderen dat ze naar jou als opvoeder moeten komen als ze ‘bloot’ of seks hebben gezien op internet. Verzeker hen ervan dat je niet boos zult worden in dat geval, maar dat je samen zult uitzoeken hoe het kwam dat dit gebeurde.

Verder lezen over de mediaopvoeding van (jonge) kinderen? Bestel onze opvoedhandreikingen!