‘Ik heb mezelf beter leren kennen’, zei Wilma, een leidinggevende in het onderwijs op mijn vraag wat het coronavirus allemaal teweeg had gebracht. ‘Ik had niet gedacht dat ik zoveel energie zou krijgen van nota bene een crisissituatie.’ Ze is niet de enige die door deze uitzonderlijke periode nieuwe kanten van zichzelf heeft leren kennen.
Ik sprak ook Henk, al meer dan twintig jaar directeur van een mavo. Hij keek een beetje treurig in de camera tijdens ons coachgesprek in Teams: ‘Ik was totaal lamgeslagen, helemaal van de kaart. Ik deed niks meer. Het is dat ik een goede adjunct had… en daadkracht is nog wel een kernwaarde van me! Het heeft me flink aan het denken gezet: wat voor leider ben ik eigenlijk?’
Ideaal versus realiteit
Als je iemand vraagt om zichzelf te karakteriseren, dan krijg je meestal niet alleen te horen wie iemand is, maar ook wie hij zou willen zijn. Maar droom en daad vallen lang niet altijd samen; ideaal en realiteit kunnen sterk verschillen. In de praktijk zal moeten blijken of het beeld dat we van onszelf hebben ook waar blijkt te zijn. Ik heb een rector gecoacht die het als zijn belangrijkste kwaliteit zag dat hij zijn personeel zoveel vertrouwen gaf. ‘Zij zijn tenslotte de professionals,’ was een gevleugelde uitspraak van hem. Toen echter de examenresultaten in een bepaald schooljaar met 0,2 punten waren gedaald, mandateerde hij de examencommissie om de resultaten van elk afzonderlijke docent gedurende het gehele examenjaar te monitoren. In hem school dus een control freak die zich manifesteerde toen hij de grip op de resultaten dreigde te verliezen. De control freak die hij niet wilde zijn, maar wel was.
Leiderschap in crisistijd: inzichten door Management Drives.
De coronacrisis laat aan tal van schoolleiders zien wie zij werkelijk zijn als leider. Directeuren die zichzelf graag als daadkrachtig typeren, vallen stil. En bescheiden, volgzame adjuncten staan op en zetten de lijnen uit. In periodes van instabiliteit ontdekken mensen vaak wie zij werkelijk zijn. Ze worden – om het maar eens in coachjargon te zeggen – aan zichzelf ontdekt.
We gaan hier niet beweren dat de coronacrisis zo zijn voordelen heeft. Een virus dat dodelijke slachtoffers maakt, moet bestreden worden. Bovendien zijn er veel onschuldigere instrumenten om tot zelfkennis te komen. Een daarvan is Management Drives.
Management Drives (MD) is een digitale vragenlijst die inzichtelijk maakt wat een team of een persoon motiveert én aangeeft wat er met jou gebeurt onder stressvolle omstandigheden. Er worden zes motivators onderscheiden die elke een eigen kleur hebben. Iedere kleur staat voor een stijl van leiderschap. De drives of drijfveren zijn de schakels tussen wat iemand denkt te gaan doen en wat iemand daadwerkelijk doet. MD hanteert een model waarin zes drijfveren worden onderscheiden:
de visionair (geel);
de bestuurder (blauw);
de people manager (groen);
de autoriteit (rood);
de ondernemer (oranje) en
de nestor (paars). De vragenlijst biedt als resultaat een model waarin onder andere de eigen drijfveren zichtbaar worden gemaakt. Daarmee geeft het een diep inzicht in de eigen leiderschapsstijl.
Een kijkje onder de waterspiegel
Een ander instrument dat goede diensten bewijst bij diepgaande reflectie zijn de logische niveaus van Gregory Bateson (later uitgewerkt door Robert Dilts). Dit model nodigt je uit om een kijkje ‘onder de waterspiegel’ te nemen, naar elementen van je persoonlijkheid die niet meteen zichtbaar zijn. Ons gedrag is zichtbaar in een waarneembare omgeving. Niet meteen zichtbaar zijn onze vaardigheden, overtuigingen, identiteit en bronnen van zingeving. Zij bevinden zich in het niet-waarneembare domein tot het moment dat het gedrag deze elementen weerspiegelt. Ik kan immers niet aan de buitenkant zien of iemand resultaatgericht is, dat zie ik pas als iemands motivatie significant toeneemt als er goede resultaten zijn. Ook kan ik niet aan iemand zien of hij effectieve vergadertechnieken beheerst, daarvoor moet ik hem een vergadering zien voorzitten.
Blijf bij je drijfveren, ook in crisistijd
In tijden van druk of crisis bestaat het gevaar dat we ons gedrag laten beïnvloeden door omgevingsfactoren. Uiteraard moet ons gedrag en moeten onze besluiten afgestemd zijn op wat de situatie op dat moment vraagt. Het mag er echter niet toe leiden dat we ontrouw worden aan de elementen die ons onder de waterspiegel definiëren.
Goede coaching helpt om zicht te krijgen op onze drijfveren en op de elementen die maken wie en wat wij zijn. Goede coaching leidt tot zelfkennis. En juist een crisis zoals we die nu doormaken als gevolg van het coronavirus vraagt om zelfkennis. Want zelfkennis kan ons behoeden voor opportunistisch gedrag dat slechts reageert op de omgeving. En daar wordt geen school beter van.
Verder met Management Drives?
Driestar leiderschap en coaching geeft je de mogelijkheid de Management Drives-vragenlijst in de maanden juni en juli tegen een speciale prijs af te nemen. We zorgen er ook voor dat je een terugkoppeling krijgt. Het hele pakket bieden we je aan voor 395 euro.
Aan de slag met een coach? We helpen je graag op weg door middel van drie coachingsgesprekken voor 595 euro.