Facebook, Twitter en WhatsApp: we raken meer en meer met elkaar verbonden. Hoezo individualisering? Er was nooit eerder zoveel communicatie tussen mensen als vandaag de dag. De wereld is een dorp geworden. Of bevorderen al die nieuwe media juist dat de samenleving meer verdeeld raakt en fragmenteert? Hoe gaan opvoeders om met deze ontwikkelingen?
Paradox
Door de communicatie via de sociale media ontstaat een spannende paradox. Enerzijds zijn er meer contacten dan ooit en ontstaat er een nieuwe vorm van collectiviteit. Die nieuwe vorm van collectiviteit ontstaat doordat sociale media het vinden van gelijkgezinden, het groeperen ervan en het uitwisselen van meningen en nieuwtjes en het maken van afspraken voor gezamenlijke activiteiten vereenvoudigen.
Anderzijds vergroot juist die sociale dynamiek de individualisering. Binnen de groepen heerst een zelfbepaalde code, afhankelijk van de beslotenheid van de groep. Uiteraard hanteert ook elk groepslid of elke individuele mediagebruiker zijn eigen grenzen. Die worden enerzijds bepaald door zijn geweten, maar ook door de groep waarin hij zich bevindt of juist door het ontbreken van ‘toeschouwers’. Het kompas voor het gedrag is vaak het persoonlijke, subjectieve gevoel, dat mede wordt bepaald door reacties en gedrag van groepsgenoten, vrienden en volgers. In die zin functioneren sociale media als bazuin van het grote ‘Ik’.
Uitdaging voor opvoeders
Deze ontwikkeling – waarbij externe invloeden toenemen, interne weerstanden afnemen en sociale controle naar believen instelbaar is – maakt de gewetensvorming van jongeren tot een moeizame taak. Hoe kunnen de christelijke gemeente, school en het gezin omgaan met dit complexe proces van menings- en identiteitsvorming?
Steef de Bruijn, lector Nieuwe media nieuwe media in vorming en onderwijs, schrijft over hoe de communicatie van jongeren op sociale media plaatsvindt, welke processen daarbij een rol spelen, en hoe opvoeders daarmee om kunnen gaan. Zijn artikel verscheen als hoofdstuk in het begin september gepresenteerde boek ‘Dat voel ik toch anders. Individualisering in de gereformeerde gezindte’. Lees het artikel
hier.