‘Het is zo stil’
‘Ik moet er steeds aan denken’
‘Ik weet niet waar oma nu is’
‘Ik ben bang dat papa een ongeluk krijgt’
‘Ik vind het niet fijn als iedereen aan me vraagt hoe het gaat’
‘Ze doen soms net of ze me niet zien’
‘Ik vind het moeilijk om erover te praten, maar het is toch goed dat ik het doe’
Een greep uit de reacties van rouwende kinderen. Er is de laatste jaren steeds meer oog gekomen voor hun emoties, behoeften en vragen. Dat is een goede ontwikkeling. Niemand kan het verdriet van het kind wegnemen. Het maakt wel veel verschil hoe het kind in het proces van rouw, van afscheid nemen en opbouwen van herinneringen wordt begeleid.
Wat kun je doen?
Als leerkracht of intern begeleider kun je een belangrijke bijdrage leveren. Door open te staan voor het kind en te laten merken dat het bij je terecht kan met vragen of voor een gesprekje. Door te luisteren en door te vragen. Door voor jezelf te accepteren dat je niet op alle vragen een antwoord hebt of hoeft te hebben. Dat geeft ruimte en ontspanning in het gesprek en zorgt ervoor dat je meer open kunt staan voor wat het kind bezig houdt.
Aanbod
Voor Driestar onderwijsadvies is ‘Rouw en verdriet’ al langere tijd een aandachtsgebied.
Er zijn verschillende mogelijkheden om met dit thema bezig te zijn: een ouderavond of een bijeenkomst met ouders van een bepaalde groep, een teambijeenkomst of coaching van teamleden die met ernstige ziekte of overlijden in hun groep te maken hebben. Ook worden individuele begeleidingstrajecten voor kinderen geboden.
Neem voor meer informatie contact op met J.Wessels@driestar-educatief.nl
Herinneringsboek
De werkgroep ‘Rouw en verdriet’ heeft een Herinneringsboek voor kinderen ontwikkeld. Het boekje bevat diverse schrijf- en tekenopdrachten. Het kind kan er thuis in werken of eventueel op school. Jongere kinderen kunnen samen met een volwassene het boekje doorwerken.
Het werkboek is bedoeld voor situaties waarin een persoon overleden is die veel voor het kind betekende. Een gezinslid of een familielid. Misschien een vriendje, een leerkracht, een buurvrouw.
Rouw is een thema dat zeer verweven is met identiteit en het luistert nauw hoe dingen verwoord worden en welke opdrachten aangeboden worden. Het werkboek is speciaal geschreven voor kinderen met een christelijk-reformatorische achtergrond. Sterven, verdriet en troost worden in Bijbels perspectief geplaatst.
De opdrachten in het werkboek hebben betrekking op de dagen rond het overlijden en de begrafenis. Ook is er ruimte voor herinneringen aan de overledene. Daarnaast kunnen kinderen de vragen en gedachten die hen bezighouden, noteren in het boekje. Kinderen geven zelf aan dat ze het fijn vinden om praten en doen af te wisselen. Door de opdrachten ontstaan er vaak openingen voor verdieping in de gesprekken. Schuldgevoelens, angsten en ‘waarom’-vragen worden soms bespreekbaar door ze eerst op te schrijven.
Het werkboek hoeft niet in chronologische volgorde doorgewerkt te worden en ook niet binnen een bepaalde tijd. Het kind kan zelf kiezen wanneer het er in wil werken en waar het wil beginnen.
Het ingevulde Herinneringsboek wordt een persoonlijk document om te bewaren.
Ervaringen
Inmiddels zijn in verschillende situaties ervaringen opgedaan met het Herinneringsboek.
Sommige scholen hebben een aantal exemplaren achter de hand om deze in voorkomende situaties aan het kind aan te kunnen bieden.
Ook is op een school na het overlijden van een leerling het werkboek aan alle groepsgenoten aangeboden. Iedere leerling kan zo zijn of haar persoonlijke herinneringen vastleggen.
Ouder(s) en leerkrachten reageren positief op het Herinneringsboek. Ze merken dat kinderen er baat bij hebben in het omgaan met de ingrijpende gebeurtenis. De opdrachten uit het werkboek bieden de volwassenen die om het kind heen staan ook de mogelijkheid om zo dicht mogelijk aan te sluiten bij de belevingswereld van het kind.
Herinneringsboek – Over iemand die veel voor je betekende. Te bestellen via de webwinkel van Driestar educatief. Prijs 4,95 euro.
J. (Jenny) Wessels
orthopedagoog/GZ-psycholoog